پایگاه شخصی دکتر محمد حسن قدیری ابیانه

با ورود بشر به خصوص انسان غربی به زندگی مدرن در سایه مکتب لیبرالیسم، آثار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی منتج شده از مکتب لیبرالیسم در زندگی بشر عصر مدرن بسیار ملموس و قابل تأمل جلوه می­کند. 

با توجه به تعریف اجمالی از مکتب لیبرالیسم، تکیه این مکتب بر آزادی یعنی آزادی فرد در جامعه تا جایی که به آزادی دیگران لطمه‌­ای وارد نشود، به گونه­‌ای رقم خورده است که دولت بنابر توجیه آزادی، به مسائلی از قبیل خانواده توجه نکرده و این موضوعات را در دایره مسائل شخصی تفسیر می­‌کند؛ از سوی دیگر، به دنبال تکیه مکتب لیبرالیسم بر آزادی، روی کار آمدن نفکر فمینیسم با ادعای احیای حقوق زنان، نه تنها حمایتی از زنان نداشته بلکه بر مشکلات زنان افزوده است.[1]

به عنوان مثال بر اساس آمار منتشر شده درباره آمار طلاق در ایالات متحده آمریکا، آمار طلاق در میان قشر جوان آمریکا به طور متوسط 50 درصد و نصفی از ازدواج­‌های رسمی در این کشور به صورت طلاق پایان می‌­پذیرد.

                                                        آمار طلاق در ایالات متحده امریکا[2]

با توجه به آمار فوق، میزان سن طلاق میان قشر جوان ایالات متحده آمریکا در مقایسه با سنین بالا از رشد بالایی برخوردار است.

دکتر "جنیفر بیکر" عضو ارشد و رئیس بخش برنامه خانواده درمانی در مؤسسه روانشناسی فارست درباره میزان آمار طلاق در آمریکا می­گوید: با توجه به تغییر فرهنگ مردم در آمریکا، آمار بسیار وحشتناکی از طلاق و ازدواج­های غیر رسمی به چشم می­خورد، هیچ اطمینانی وجود ندارد که بگوییم 50 درصد ازدواج­های انجام گرفته، به صورت طبیعی ادامه پیدا کند و اغلب به طلاق می­‌انجامد.

جنیفر بیکر

با توجه به آمار مجله enrichment، آمار طلاق در کشور آمریکا در ازدواج اول، دوم و سوم به طور متوسط بالای 40 درصد است.

این آمار تنها گوشه­‌ای از مشکلات فرهنگی و اجتماعی در کشور توسعه یافته­‌ای همچون آمریکاست که برای تحقیقات بیشتر درباره دلایل طلاق و رشد بیش از حد آمار طلاق نیاز به تحقیقات مبسوط تری است، لکن در این نوشتار به دنبال نشان دادن قسمتی از مشکلات فرهنگی غرب زیر نظر مکتب لیبرالیسم هستیم.

در کنار مشکلاتی همچون طلاق و ازدواج­‌های غیر رسمی در آمریکا، رشد بیش از حد سقط جنین در آمریکا یکی دیگر از مشکلات فرهنگی آمریکا است که در این نوشتار به دنبال بررسی علل و عوامل آن هستیم.

وضعیت بارداری در ایالات متحده امریکا

وضعیت بارداری در ایالات متحده آمریکا نیز با توجه به آمار مراکز علمی و تحقیقاتی همچون موسسه گاتمچر، واقعیت­‌های جالب و درخور توجهی را به مخاطب عرضه می­کند؛ بنابر آمار گاتمچر، نزدیک به نیمی از حاملگی­ زنان آمریکایی ناخواسته بوده و دلایل متنوعی همچون عدم استفاده از وسایل پیشگیری، اعمال غیر اخلاقی، تجاوز و ... وجود دارد.

                                       آمار حاملگی در آمریکا بر اساس شرایط افراد[4]

بنابر آمار این مؤسسه با توجه به امار فوق، نزدیک به نیمی از زنان در آمریکا بصورت ناخواسته باردار شده و به دنبال راهی برای خارج شدن از این شرایط هسند.

از سوی دیگر، با توجه به قانونی شدن سقط جنین در آمریکا و ایجاد مؤسسه­‌های خصوصی برای انجام عمل سقط جنین و حتی خریداری جنین­ از زنان و خانواده­‌ها، بازار سقط جنین در آمریکا بسیار پر رونق است.

وضعیت سقط جنین در ایالات متحده آمریکا

سقط جنین قانونی سابقه طولانی در دنیا ندارد. در ایالات متحده آمریکا قانونی شدن سقط جنین هر چند فراز و نشیب‌های فراوانی را طی کرده است و مخالفان و موافقان فراوانی داشته است، اما از دهة 1970 تا کنون اصل سقط جنین در این کشور قانونی شده است، البته باید به این نکته توجه داشت که به علت وجود نظام فدرالی در این کشور هر یک از ایالت‌های آمریکا قانون خاصی در این زمینه دارند که در محدوده این امر سعه و ضیق ایجاد می‌نماید. اما در هر صورت آمارهای رسمی سقط جنین در آمریکا به شدت تعجب‌آور و تأسف‌انگیز است. برخی از این آمارها عبارتند از:

چهل درصد از حاملگی‌های زنان سفید پوست، 69 درصد از حاملگی‌های سیاهپوستان و 54 درصد از حاملگی‌های آمریکایی‌های لاتین­تبار ناخواسته صورت می‌گیرد (در مجموع قریب به 50 درصد کل حاملگی‌ها در ایالات متحده) و از میان کل حاملگی‌ها در ایالات متحده آمریکا 22 درصد آن‌ها به سقط جنین ختم می‌گردد. (یعنی بیش از یکی از هر پنج مورد).

از سال 1973 (آغاز سقط جنین قانونی در ایالات متحده آمریکا) تا سال 2005 بالغ بر 45 میلیون سقط جنین قانونی در این کشور صورت گرفته است. (موارد سقط جنین غیر‌قانونی و نیز افزایش شدید به کارگیری روش­های ضد بارداری را باید جداگانه در نظر گرفت.)

در سال 1973 دادگاه عالی ایالات متحده در پرونده «رو دربرابر وید» (Roe v. Wade) چنین حکم کرد که زنان پس از مشورت با پزشک خود این حق را دارند که اقدام به سقط جنین نمایند و دولت حق مداخله در این زمینه را ندارد.[5]

البته باید این آمار وحشتناک را اضافه کرد که در هر سال در سراسر جهان بین 42 میلیون تا 70 میلیون سقط جنین صورت می‌گیرد، این بدان معنی است که توجیه نظری سقط جنین عاملی برای تداوم یک نسل کشی وحشتناک در سراسر جهان است. از این میان شایان ذکر است که فقط یک درصد از کل سقط جنین‌های صورت گرفته به این علت صورت می‌گیرد که جنین حاصل تجاوز جنسی و یا زنای با محارم بوده است و کمتر از 5 درصد دیگر به علت خطرات حاملگی برای سلامت مادر یا جنین انجام می‌شود. این در حالی است که 93 درصد از سقط جنین‌های صورت گرفته به خواست والدین­(در این‌جا خصوصاً مادر) و بدون هیچ مشکل پزشکی صورت می‌گیرد.[6]

تعریف اجمالی از لیبرالیسم

گرایش غالب امروز حاکم بر جهان غرب این است که مردم جامعه باید در انجام خواسته‌های فردی خود، هرچه بیشتر آزاد باشند و هیچ مسئولیتی در برابر اداره جامعه برعهده افراد نیست، و تنها گروه خاصی را همین مردم انتخاب و تعیین می‌کنند تا حد لازم و ضروری مدیریت جامعه را عهده دار شوند و در اجرای مقرراتی که خود مردم وضع می‌کنند، سهیم باشند. بنابراین دولت باید کمترین تصرف را در زندگی مردم داشته باشد، و هر یک از افراد باید از بیشترین آزادی در رفتار خود برخوردار باشند.

این آزادی شامل فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می‌شود و دولت تنها حق دارد آن اندازه­ای که برای حفظ نظم جامعه ضروری است در امور مردم دخالت کند؛ نه بیش از آن. این گرایش را، به طور عام، لیبرالیسم می‌نامند. براین اساس، حداکثر آزادی برای افراد ثابت می‌شود، اما آنان در برابر مشکلات اجتماعی مسئولیتی ندارند.^[7]

نگاهی گذرا بر دو ویزگی لیبرالیسم

با توجه به مکتب لیبرالیسم، به نظر می­رسد دو ویژگی این مکتب  بیش از دیگر ویژگی­‌های لیبرالیسم، به اقدام و ترویج سقط جنین در آمریکا کمک می­‌کنند.

اولویت حق بر سعادت و عدم دخالت دولت در موضوعات شخصی و حتی دفاع از حیطه شخصی فرد، از ویژگی­‌هایی است که سبب می­‌شود حامیان سقط جنین برای توجیه اقدام خود از آن بهره ببرند، این مسئله نه تنها در بحث سقط جنین بلکه در دیگر اقدامات فرد لیبرال همچون همجنس گرایی، ازدواج، طلاق و ... ظهور پیدا می­‌کند.

تقدم حق بر سعادت

یکی از ویژگی­های لیبرالیسم، اولویت حق بر سعادت است، بدان معنا که اگر شخص اقدامی می­‌کند نه بدان جهت است که این فعل او بر مبنای سعادت انجام گرفته بلکه بر این اساس است که این شخص بنابر حقی که دارد تشخیص می­‌دهد که این اقدام در جهت منافع او است و احتمال دارد هیچ خیری پشت این اقدام قرار نگذفته باشد؛ به عنوان مثال حامیان همجنس گرایی این اقدام خود را تنها معطوف به حیطه شخصی و حقی که در قانون برای آنها مشخص شده است، توجیه می‌کنند.[8]

ورود این طرز تفکر به عرصه سیاست نیز همانند رویکرد قبلی تبعات و آثار خاص خود را به نمایش خواهد گذاشت. بنابراین اگر در عمل قائل به اولویت حق بر سعادت شویم، شاهد جامعه‌ای خواهیم بود که در آن، شیوه‌ای که مردم به آن می‌زیند و حق زیستن مطابق آن را دارند، الزاماً مطابق با شیوه صحیح و درست زندگی نیست و به عبارت بهتر مردم هیچ نیازی به این که مطابق شیوه صحیح زندگی، زندگی کنند نمی‌بینند، بلکه آن‌ها در چارچوب حقوقی که برایشان در نظر گرفته شده است زندگی می‌کنند، بدون این که در انتخاب این نوع و یا هر نوع از زندگی که حقوق آن‌ها به آنان اجازه آن را می‌دهد، نیازمند به رعایت سعادت و خیرها و یا توجه به آن‌ها (زندگی معطوف به خیر) باشند.[9]

بی‌طرفی دولت لیبرال در حقوق افراد

مایکل سندل یکی از متفکرین در عرصه لیبرالیسم می­گوید: فلسفه سیاستی که ما با آن زندگی می‌کنیم (لیبرال دموکراسی) نوع خاصی از نظریه سیاسی لیبرال است که اندیشه اصلی آن این است که دولت باید نسبت به رویکردهای مذهبی و اخلاقی­ای که شهروندان آن اتخاذ می‌کنند بی‌طرف باشد و از آن­جا که مردم بر سر بهترین راه زندگی اختلاف نظر دارند، دولت نباید در قانون، هیچ رویکرد خاصی به حیات سعادتمند را مورد تأیید قرار دهد.

بدین ترتیب سندل بی‌طرفی دولت را اندیشه اصلی لیبرال دموکراسی می‌داند، اندیشه‌ای که به همراه دیگر عوامل، فلسفه اجتماعی این مکتب را تشکیل می‌دهند. بی‌طرفی دولت و خنثی بودن آن در مورد زندگی سعادتمند، از شاخصه‌های اندیشه‌های سیاسی مدرن محسوب می‌شود.[10] [11]

مایکل سندل

در این رویکرد، دولت نسبت به انجام اموری که فرد راغب به آن است هیچ دخالتی نداشته و حتی برای راحتی فرد قوانینی وضع می‌­کند تا آزادی وی تأمین شود، به عنوان مثال قانون آزادی همجنس گرایی در آمریکا و عدم مخالف سران آمریکایی با این مسئله حاکی از نگاه لیبرالیسم به عدم دخالت دولت در منع آزادی­‌های فردی است.

رابطه میان خصوصیات لیبرالیسم و ترویج سقط جنین

چنان که پیش از این ذکر شد، سقط جنین در ایالات متحده به راستی موضوعی مناقشه­ برانگیز بوده و هست. آنچه در این بخش از نوشتار در پی آن هستیم این است که نشان دهیم رابطه‌ای وثیق میان وضعیت کنونی سقط جنین و خصوصیات اصلی اندیشه لیبرالی وجود دارد و وضعیت کنونی، حاصل اندیشه‌های لیبرالی و به کار‌گیری آن‌ها در عرصه عمل است.

به عبارت بهتر در این بخش در پی آن هستیم که نشان دهیم ترویج سقط جنین و آزاد دانستن مادران در پایان دادن به حیات جنین، برخاسته از نگاه لیبرالی است و وضعیت کنونی ایالات متحده آمریکا که در آن 93 درصد از سقط جنین‌هایی که صورت می‌گیرد بدون هرگونه اضطرار و نیاز پزشکی و صرفاً به خواست والدین می‌باشد، محصول عملی شدن نگاه لیبرالی در زندگی جمعی انسان‌ها در ایالات متحده آمریکا است.

برای نشان دادن چنین امری لازم است که اولاً نگاهی به استدلال‌های حامیان سقط جنین داشته باشیم. شایان ذکر است که حامیان سقط جنین می‌توانند در سراسر دنیا استدلال‌های مختلفی داشته باشند. آنچه ما در این جا در پی نشان دادن آن هستیم این است که حامیان سقط جنین، لیبرالیسم را مکتبی مناسب برای دفاع از خواست خود یافته‌اند و از این رو استدلال‌هایی که در حمایت از سقط جنین مطرح می‌کنند با مبانی لیبرالیستی سازگار می‌باشد. علاوه بر این در گامی دیگر روندی که سقط جنین در جامعه آمریکا طی کرده است، منطبق بر عملی شدن معیارها و شاخصه‌های لیبرالیستی در این جامعه بوده است.

دو سوی مناقشه کنونی در مورد سقط جنین در ایالات متحده آمریکا را می‌توان به تقریب زیر تقریر کرد:

الف) طرفداران آزادی سقط جنین: این عده به دلایل مختلفی از جمله آزادی و اختیار زن (در این که باردار باشد یا خیر) و آزادی زن و مرد در انتخاب آینده زندگی‌شان، استدلال می‌کنند که مطابق این دلایل زن باید نسبت به حفظ و سقط جنین خود آزاد باشد. به این ترتیب از نظر اینان درست این است که زن را مجبور به حفظ جنین و بارداری نکنند و خلاف این امر ظالمانه و اجبار­آمیز است. این نگاه کاملاً همخوان با نگاه لیبرالیستی است. چنان­که متفکرین لیبرالیسم نیز در بیان استدلال­های مختلف حامیان سقط جنین به نگاه لیبرالیستی و تقدم قائل شدن بر حق در برابر سعادت اشاره می‌کنند و از قول این گروه می‌نویسند:[12]

از آن جهت نباید علیه سقط جنین قانون‌گذاری نمود که سقط جنین یک حق است.

ب) مخالفان آزادی سقط جنین: این گروه نیز به دلالیل مختلف از جمله دستورات مذهبی، متمسک می‌شوند و مدعی آن هستند که جنین در حقیقت یک موجود زنده و انسان صاحب حق است و هیچ کس حتی مادر وی حق ندارد او را از حق حیات محروم کند. به این ترتیب به نظر اینان درست این است که حق انسان ناتوانی که امکان دفاع از خود را ندارد تضییع نشود و یک انسان از حق حیات محروم نگردد.

اعتراض مخالفین سقط جنین در آمریکا

حمایت از سقط جنین برای تجارت لوازم آرایشی و محصولات خوراکی

در کنار حمایت مکتب لیبرالیسم از آزادی سقط جنین در آمریکا، تجارت دیگری بواسطه رشد صنعت سقط جنین رونق گرفته است، تجارت لوازم آرایشی که برای تولید جنس مرغوب نیاز به روغن تولید شده از جنین است.

در کنار این تجارت پر سود، اظهارات سناتور آمریکایی رالف شورتی "Ralph Shortey" در ایالت اوکلاهاما فاش کرد که شرکت‌های پپسی، کرافت و نستله از سلول‌های کبد جنین‌های سقط شده به عنوان طعم‌دهنده نوشیدنی‌های خود استفاده می‌کنند و روزانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، از این نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنند.

بنابر این افشاگری مشخص شد شرکت­‌های یاد شده با همکاری و حمایت از مؤسسات خصوصی سقط جنین، کبدهای جنین سقط شده را برای مصارف خوراکی از جمله طم دهنده­‌ها مورد استفاده قرار می­‌دهند.[13]

صنعت سقط جنین و تجارت لوازم آرایش

"ویکی ایوان" محقق کلیسای سان فرانسیسکو در تحقیقات خود درباره سقط جنین در آمریکا نشان می­دهد بر اساس قوانین و سیاست­‌های پشت پرده، رشد سقط جنین نسبت به 30 سال گذشته بیش از 30 درصد افزایش داشته است.

بنابر تحقیقات وی، 1.787 مرکز حمایت از سقط جنین در آمریکا وجود دارد و با توجه به سیاست­‌های حمایتی دولت­‌ها از سال 1997 تا سال 2008؛ 25 درصد افزایش پیدا کرده است.

ایوان می­‌گوید: با توجه به فعالیت­‌های گسترده و آزادانه مؤسسات خصوصی در آمریکا، به نظر می‌­رسد سیاست­‌های دولتمردان برای سهولت این مسئله بسیار پررنگ است تا جایی که بنابر اسناد منتشر شده، مؤسسات خصوصی سقط جنین در انتخابات ریاست جمهوری کمک­‌های بسیاری به نامزدها و احزاب سیاسی کرده­‌اند.[14]

وی همچنین در ادامه تحقیقات خود می­گوید: بدون استفاده از اندام جنین­‌های سقط شده، عملا تجارت لوازم آرایشی سود زیادی ندارد، بسیاری از لوازم آرایشی تولید شده برای افراد سالخورده و برای جلوگیری بشتر از چروک شدن و پیری پوست به کار می‌­رود که در این لوازم آرایشی به صورت مستقیم از جنین انسان استفاده می­‌شود.

منابع و مآخذ:

[1]  - http://www.enotes.com/william-shakespeare-william-shakespeare- 5-criticism/feminist-criticism

[2]  - http://www.divorcerate.org/

[3]  - http://www.time.com/time/magazine/article/ 0,9171,1989124,00.html

[4]  - http://www.guttmacher.org/pubs/FB-Unintended-Pregnancy-US.html

[5]  - Cohen, Susan A., (2006) Roe or No Roe, Right to Abortion Seen Eroding under Newly Constituted Supreme Court, Guttmacher Policy Review, winter, Volume 9, Number 1.

[6] - Guttmacher Institute, (July/2008) Facts on Induced Abortion  in the United States, www.guttmacher.org.

[7]  - http://plato.stanford.edu/entries/liberalism/

[8]  - http://pewresearch.org/pubs/ 1994/poll-support-for-acceptance-of-homosexuality-gay-parenting-marriage

[9]  - عزیزی سید مجتبی، لیبرالیسم؛ فلسفة اجتماعی سقط جنین، درآمدی بر علوم انسانی اسلام / دکتر علی‌اصغر خندان و همکاران، تهران، دانشگاه امام صادق (علیه السلام)

[10] - Sandel, Michael J., (1996) Democracy's discontent, America in search of a public philosophy, Cambridge, mass: the bekknap press of Harvard university press.

[11]  - عزیزی سید مجتبی، لیبرالیسم؛ فلسفة اجتماعی سقط جنین، درآمدی بر علوم انسانی اسلام/ پیشین

[12]  - http://wewantthedebate.ca/for-immediate-release-abortion-there-is-everything-to-debate%E 2%80%A 6/

[13]  - http://www.naturalnews.com/ 034777_Pepsi_aborted_fetus_cells_soda_flavoring.html