پایگاه شخصی دکتر محمد حسن قدیری ابیانه

مردم تصور توهمی از بودجه های دولتی دارند و فکر می کنند که دولت اگر درست عمل بکند همه نیاز ها را برآورده خواهد کرد در حالی که این تصور غلط است پس در اینجا می توان گفت که در وهله اول بر عهده خود مردم است در حقیقت مردم باید بودجه دولت را تأمین کنند.

 اقتصاد مقاومتی از جمله مباحث مهم  مسائل اقتصادی در فضای داخلی کشور می باشد. محمد حسن قدیری ابیانه سفیر سابق ایران در استرالیا و مکزیک، دارای آثاری همچون "توهم نفتی و اقتصاد استراحتی"، "کلیدهای پیشرفت، عوامل و موانع فرهنگی، کار، تولید و پیشرفت"،  "برنامه جهاد اداری؛ نجات ارباب رجوع" می باشد. درباره این مسئله مهم داخلی با ایشان گفتگوی داشته ایم که شرح تفصیلی این گفتگو را می توانید در ادامه ببینید.

این روزها در رسانه های مختلف از اقتصاد مقاومتی زیاد می شنویم به نظر شما ضرورت بحث این موضوع در چه مسئله ای هست؟

اسلام برکار و تلاش از یک طرف و پرهیز از اصراف از سوی دیگر تاکید می کند اما سیاست استعمار در رابطه با کشورهای نفت خیز مانند ایران این بوده که کشورهای دارای منابع سرشار به خصوص نفت خیز باید وابسته به فروش نفت خام باشند و جریان نفت به کشورهای که نیازمند به نفت هستند یعنی کشورهای غربی تداوم داشته باشد لذا همواره تلاش کرده اند برای ایجاد چنین وابستگی ای جلوی تولید ثروت در این کشورها را بگیرند برای اینکار مردم نباید کار کنند و برای اینکه کار نکنند باید فرهنگ کار تخریب شود. از سوی دیگر درآمدهای حاصل از فروش نفت نباید صرف امور عمرانی و پیشرفت و تولید ثروت شود لذا مصرف گرایی را دامن زدند و باز برای اینکه این پول یا به عبارتی پترودلارها به جیب آنها باز گردد مصرف کالای خارجی را تروج می کنند و کاری کرده اند که مصرف کالای خارجی به نماد تشخص اجتماعی تبدیل شود.

این مباحث چه رابطه ای با وضعیت کنونی ایران دارد؟

متاسفانه ایران هم در چنین وضعیتی بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز متاسفانه موفق به تغییر و اصلاح مصرف کالا و سبک زندگی در ایران نشد. کشورهایی که پیشرفت کرده اند مثل ژاپن، کره جنوبی، بدون اینکه تحریم باشند با کار و تلاش زیاد از یک طرف و قناعت در مصرف از سوی دیگر و همچنین رعایت انضباط اجتماعی و اقتصادی، پیشرفت چشم گیری را داشته اند. در ژاپن ساعت مفید کاری روزانه هشت ساعت و در کره جنوبی روزانه نه و نیم ساعت است. ما اگر تحریم نبودیم باید روزانه هشت ساعت کار مفید می کردیم در شرایط تحریم باید بیش از این عمل کنیم این در حالی است که متاسفانه از نظر ساعت مفید کاری در ادارات شصد و چهار دقیقه در روز در سال نود به بیست و دو دقیقه در روز در سال نود و یک رسیده است تعطیلات مناسبتی در ایران جزء بالاترین در دنیاست که باید به آن بین التعطیلین نیز اضافه کرد از نظر تنبلی اجتماعی ایرانی ها پس از اعراب دارای مقام هستند و در اسراف نیز بیداد می کنیم اقتصاد کشور وابسته به نفت است و مشکل بزرگتر وابستگی به اقتصاد نفت وابستگی ذهنی به نفت است.

این وابستگی ذهنی به نفت به چه معناست؟

نوعی توهم نفتی است که مردم و مسئولین دچار آن هستند یعنی تصور مردم از درآمدهای نفتی دها و گاه صدها برابر بیشتر از واقعیت است و به اتکا این توهم مردم توقع دارند که بدون کار و تلاش، از سوی دولت، مسکن، معیشت، درمان و سایر هزینه های آنان تأمین شود. همین وضعیت، یعنی سبک زندگی ایرانی امروز که خوب کار نمی کند و اسراف گر است، در نتیجه وابستگی اقتصاد به نفت دشمن را به طمع انداخته تا زندگی و اقتصاد کشور را فلج نماید. این در حالی است که ما در شرایط غیر تحریم نیز باید شرایطمان متفاوت می بود و همین وضعیت موجب امید دشمن به تاثیر تحریم شده است.

اگر به این اقتصاد مقاومتی عمل نشود چه اتفاقی خواهد افتاد؟

اگر ما ساعت مفید کاری سال 90 را از شصت و چهار دقیقه به دو ساعت در روز می رساندیم دشمن امیدی به تاثیر تحریم ها نمی بست. در شرایط رویارویی غرب و اتحادشان برای ضربه زدن به کشور، چون به جهاد اقتصادی که شعار سال بود عمل نکردیم از موضع جهاد که موضع تهاجمی دارد به اقتصاد مقاومتی که جنبه تدافعی دارد افتادیم. چون به اقتصاد مقاومتی عمل نکردیم نیاز به حماسه آفرینی در جنبه اقتصادی پیش آم.د به شعار حماسه سیاسی عمل کردیم اما در تحقق حماسه اقتصادی کوتاهی صورت گرفته است، هم از سوی مسئولین و هم از سوی مردم و اگر به این شعارها عمل نکنیم دچار اقتصاد ریاضتی خواهیم شد. عمل به اقتصاد مقاومتی اقتصاد کشور را از سراشیبی رو به صعود می برد و دشمنان را نیز نا امید خواهد کرد. اصلاح ساختار اقتصادی و نیز اصلاح سبک زندگی مردم و انطباق آن با زندگی اسلامی، اتکاء آن به کار و تلاش، پرهیز از اسراف و اجتناب از خرید کالاهای خارجی از راهکارهای تحقق اقتصاد مقاومتی است

 راهکار اقتصاد مقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ گردید چقدر با این حماسه اقتصادی تطابق دارد؟

راهکاری که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ گردید تنها راهکار واقعی و عملی است که می توان در موقعیت کنونی بدان پرداخت. این مسئله بیش از هرچیز برای پرهیز از ورود به اقتصاد ریاضتی است و همه مردم باید خود را مخاطب این پیام بدانند و نه فقط مسئولان، اگر این اصلاحات و این ابلاغیه عملی نشود تحقق اقتصاد ریاضتی اجتناب ناپذیر خواهد بود. در اقتصاد ریاضتی درآمدها به شدت کاهش پیدا می کند تورم اوج می گیرد و دولت هم حقوق کافی برای پرداخت کارکنان ندارد، بودجه عمرانی هم قطع خواهد شد.

تناسب درآمد نفت  با شرایط حال را چگونه ارزیابی می کنید؟

قبل از تحریم ایران روزانه چیزی حدود دو میلیون سیصد هزار بشکه صادر می کرد. در بودجه سال 92-93 پیش بینی شده است روزی یک میلیون بشکه نفت کمتر صادر کنیم اما کاهش صادرات نفت بیش از این رقم بوده است. اگر مطابق با بوجه92 و 93 عمل کنیم و محقق شود میزان صادرات نفت به ازای هر ایرانی ماهانه فقط نیم بشکه خواهد بود. یعنی نیم بشکه در ماه که تازه وصول پول آن نیز مشکل است. میزان درآمد نفت در  بودجه سال 91، شصت و یک هزار میلیارد تومان پیش بینی شده بود که بیشترین رقم از انقلاب تا سال 91 بوده است. تقسیم این عدد بر 75 میلیون نفر و 12 ماه نشان می دهد که در اوج درآمد نفتی قرار بود به ازاء هر ایرانی شصت و هفت هزار تومان در اوج درآمد ها حاصل شود در حالی که تصور مردم از درآمدهای نفتی ارقام میلیونی است و گاه حتی میلیاردی، یعنی مردم ما دچار توهم هستند و اقتصاد ما به این میزان وابسته به نفت است.

شما که از توهم مردم نسبت به اقتصاد نفتی صحبت می کند به نظر شما بار اصلی این اقتصاد مقاومتی باید بر دوش مردم باشد یا بر دوش مسئولین، چرا که این مسئولین هستند که این سیاست ها را پیاده می کنند و باید الگوی مردم باشند اینگونه نیست؟

همانگونه که در ابتدا گفتم مردم تصور توهمی از بودجه های دولتی دارند و فکر می کنند که دولت اگر درست عمل بکند همه نیازها را برآورده خواهد کرد. در حالی که این تصور غلط است. پس در اینجا می توان گفت که در وهله اول بر عهده خود مردم است. در حقیقت مردم باید بودجه دولت را تأمین کنند و دولت هم وظیفه دارد بخشی از این بودجه را  که از مردم اخذ می کند در راه کمک به اقشار محرومتر جامعه هزینه کند. همه جای دنیا مردم می دانند که باید هزینه های دولت را تأمین کنند اما در ایران مردم بر این تصور هستند که دولت باید هزینه های آنها را تأمین کند.

در این چند سال گذشته که این راهکار از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده است، رفتار مردم و مسولان را نسبت به این پیام و راهکار چگونه ارزیابی می کنید؟

متاسفانه مردم خود را مخاطب پیام های رهبری نمی بینند و فقط فکر می کنند اگر مسئولین درست عمل کنند اوضاع درست می شود در حالی که تاریخ نشان می دهد حتی در زمان مدیریت امام معصوم (ع) عمل نکردن مردم به وظایف خویش موجب شکست حکومت گردیده است. نمونه آن نهج البلاغه است که پر است از گلایه از مردم زمان خودشان، قرآن نمی فرماید "سرونشت قومی تغییر نمی کند الی اینکه مسئولین صالح داشته باشد" بلکه می فرماید آن قوم آنچه را در خودشان است تغییر دهند.[1] و اینکه انسان را بهره ای جز کار و تلاش او نیست.[2] اما مردم بر این تصور هستند که نیاز های آنان فقط باید با تلاش مسئولین تأمین گردد.

آیا شما فکر نمی کنید مسئولین هم در این راستا نسبت به مردم مسئولیتی بر عهده دارند؟

قطعا در یک حکومت اسلامی انتخاب افراد صالح ضرورت پیشرفت است اما کافی نیست. اگر مردم نسبت به امام معصوم هم وظیفه خود را انجام ندهند به نتیجه مطلوب نخواهند رسید. این مسئله بیش از هر چیز نشان می دهد که این مردم هستند که وظیفه اصلی را در جامعه اسلامی دارند حتی نظارت بر مسئولین وظیفه مردم است.

 با تشکر از وقتی که اختیار ما قرار دادید.