آسیب های اقتصادی دوران کرونا
گفتگوی اختصاصی با دکتر محمدحسن قدیری ابیانه، دکترای علوم استراتژیک
لازمه این مسئله اهتمام همه مسئولین و مردم در همه زمینه ها به وظایف خود است که البته نیاز آن آگاهی مردم نسبت به این مسئله است. باید این موضوع را باور کنند. از طرفی باید خطر این بی توجهی را حس کنند و از طرفی نباید دچار وحشت شوند؛ این دوگانه حساسی است که در نوع تبلیغات باید مدنظر باشد.
ریسک ویروس کرونا برای اقتصاد جهان به حدی است که می‌توان آن را آغازی بر وقوع یک رکود در اقتصاد جهانی دانست. میزان اثرگذاری شیوع ویروس بر اقتصادها به مکانیسم شیوع و انتشار ویروس و اقدامات مداخله ای جهت کنترل ویروس بستگی دارد. تفاوت در مدل انتشار ویروس تبعات مختلفی بر رفتار مصرفی خانوارها و رفتار تولیدی بنگاه‌ها داشته؛ علاوه براین اقدامات مداخله ای دولت ها تبعات متفاوتی بر کسب‌وکارها خواهد داشت.
از همین رو خبرنگار راسخون با دکتر محمدحسن قدیری ابیانه، سفیر سابق ایران در مکزیک و استرالیا و دارای دکترای علوم استراتژیک گفتگو کرده است.
راسخون: امروز ویروس کرونا در دنیا شیوع پیدا کرده است و بر اقتصاد دنیا آسیب هایی وارد کرده است. حال طولانی شدن وضعیت فعلی چه آسیب هایی بر اقتصاد کشور خواهد زد؟
قدیری ابیانه: در حال حاضر بسیاری از خانواده ها به‌جای اینکه از درآمد خود استفاده کنند از پس انداز خود مصرف می کنند. امروز شرایط سختی است و این دوران هرچه بیشتر طول بکشد علاوه بر سلامت مردم، اقتصاد کشور هم لطمه خواهد خورد و بی توجهی اقشاری از مردم باعث می شود کنترل کرونا و کوتاه کردن دوره آن با مشکل مواجه شود.
طول کشیدن دوران کرونایی در کشور به اقتصاد کشور لطمه می‌زند
کسانی که توصیه های بهداشتی را رعایت نمی کنند نه‌تنها به سلامت خود و هم وطنان لطمه می زنند بلکه اقتصاد کشور را هم دچار مشکل می کنند. لذا باید با افرادی که این مسائل را رعایت نمی کنند برخورد سخت صورت بگیرد؛ با نصیحت عده‌ای رعایت کرده و می کنند، بعضی ها آن شعور لازم را ندارند که با توصیه های پزشکی و رهنمودها به وظایف خود عمل کنند و ما نباید به آن ها اجازه دهیم سلامت و اقتصاد کشور را با رفتار احمقانه خود با خطر بیشتر رو به رو کنند.
آسیب های اقتصادی در دوران کرونا از مشکلات دولت است
دولت هم در این زمینه کوتاهی های بسیاری انجام داده است. دولت در آستانه نوروز باوجوداینکه گفته شد سفرها موجب گسترش کرونا می شود مانع این اتفاق نشد و فقط به نصیحت اکتفا کرد و این از جرائم دولت محسوب می شود که به توصیه‌ها عمل نکرد و باعث این آسیب ها به اقتصاد کشور شد.
البته ما در شرایط، تحریم بودیم و بیماری کرونا هم بر آن اضافه شد و این مسئله کار را سخت‌تر کرده است؛ یعنی بی تدبیری دولت، عدم رعایت توسط مردم و تحریم ها از سه طرف بر سلامت و اقتصاد کشور فشار وارد می کند که اگر دولت مردان و مردم به وظایف خود درست عمل می کردند آثار تحریمی کمتر می شد. هرچند ما برای فشار بر سطح افکار عمومی جهان و تحت‌فشار قرار دادن آمریکا باید از ماجرای اثر تحریم ها بر وضعیت سلامت مردم استفاده تبلیغاتی کنیم اما نه در حدی که خودمان را ناتوان جلوه دهیم.
راسخون: آیا کرونا می تواند تمرینی برای مسئولین کشور در خصوص جدایی اقتصاد از نفت باشد؟
به هرحال در طی سال های گذشته دولت مردان و مردم اقدامات لازم برای رهایی از اقتصاد وابسته به نفت علیرغم تأکیدات مقام معظم رهبری را به کار نگرفتند و سختی های دوران رهایی از اقتصاد وابسته به نفت را حاضر نشدند بپذیرند اما تحریم ها در حقیقت این‌چنین وضعیتی را بر ما تحمیل کرد.
تلاش آمریکا بر جلوگیری از صادرات ایران
از طرفی آمریکا در تلاش است به هر طریقی جلوی صادرات ایران و جلو دور زدن تحریم ها را بگیرد. و این یکی از اهداف فشار غرب و آمریکا به ایران برای تصویبFATF و ... است تا بتوانند از این طریق تراکنش های مالی ما را به دست بیاورند نه برای اینکه جلوی پول شویی و فساد را بگیرند بلکه برای اینکه راه های دور زدن تحریم ها را کشف کنند و جلوی آن ها بایستند و ایران را از این منابع مالی جدا کنند.
کارهایی که دولت باید انجام می داد
همین فشارها باعث شده است عملاً تا حدودی فشار برای رهایی عملی و اجتناب ناپذیر از وابستگی به اقتصاد نفتی به کشور ما وارد شود و وابستگی ایران به صادرات نفت کمتر شود؛ ولی متأسفانه دولت در این رابطه تدبیر لازم را به کار نبست و درست عمل نکرد. مردم هم همین طور که خطر کرونا را جدی نگرفته اند به مسائل اقتصادی کشور و وظایفی که در این رابطه در حوزه تولیدکننده، مصرف‌کننده و موارد دیگر دارند تا حدودی توجه لازم را بکار نگرفته‌اند به همین دلیل وضعیت اقتصادی حرکت لازم را نداشته است هرچند اقدامات مثبتی صورت گرفته است ولی شاهد دشواری‌هایی در زمینه اقتصادی هستیم. تداوم تحریم‌های آمریکا باعث شد وابستگی اقتصادی ایران به صادرات نفت کاهش پیدا کند و در این رابطه اثری مطلوب داشته باشد.
راسخون: اینجا این سؤال پیش می‌آید که آیا راه‌حلی وجود دارد؟
بله- تعطیلات سالانه مناسبتی ما 27روز در سال است. امکان دارد برخی به این مسئله اشاره کنند که کشورهای غربی دو روز در هفته تعطیل هستند و ایران یک روز در هفته تعطیل است؛ درحالی‌که کشورهایی که دو روز در هفته تعطیل هستند ساعت کاری هفتگی را در 5 روز انجام می دهند.
تعطیلات مناسبتی و ساعت مفید کاری از موانع پیشرفت اقتصادی است
تعطیلات مناسبتی سالانه در آمریکا ۷ روز، در انگلستان ۸ روز، در فرانسه و آلمان 10 روز، روسیه ۶ روز و هند ۳ روز در سال است و اصولاً تعطیلات مناسبتی برای تفریح نیست گاهی در این روزها اقداماتی انجام می شود مانند 22بهمن در ایران که مردم در راهپیمایی شرکت می‌کنند که توجیحی دارد اما در غیر آن باید فکری بشود.
ساعت مفید کاری در کشور ما بسیار پایین است. در ادارات دولتی 22دقیقه در روز است. در کل کشور 2ساعت در روز است. در حالی که ساعت مفید کاری در اروپا 6 الی 7 ساعت در روز ، در ژاپن 8ساعت در روز و در کره جنوبی بیش از 9ساعت در روز است.
رعایت الگوی مصرف به نفع اقتصاد کشور است
بنابراین اگر ساعت مفید کاری از دو ساعت در روز در کل کشور به چند برابر افزایش یابد و ساعت مفید کاری در دستگاه های اداری ده برابر شود؛ شاهد بهبود سریع وضعیت اقتصادی کشور خواهیم بود. از طرفی با رعایت الگوهای مصرف چه در دستگاه های حکومتی و چه عموم مردم بسیاری از اتلاف سرمایه ها جلوگیری خواهد شد که این به نفع اقتصاد کشور است.
سرمایه های بخش خصوصی به سمت تولید سوق پیدا کند
امروز اگر سرمایه های بخش خصوصی بجای دلالی به سمت تولید سوق پیدا کند ما حتی از سرمایه گذاری خارجی می توانیم بی نیاز شویم و به سرعت وضعیت ما بهبود یابد. همچنین اگر برای مصرف کالای داخلی تعصب داشته باشیم بازار 83میلیونی ایران در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار خواهد گرفت و خود این امر باعث روند تولید و سرمایه‌گذاری در تولید خواهد شد.
مصرف کالای خارجی و سفر به خارج از مشکلات مهم کشور است
مصرف کالای خارجی و یا سفر به خارج که متأسفانه هرساله بیشتر شده است، باعث نیاز کشور به ارز خارجی و درنتیجه کاهش ارزش پول ملی، بروز مشکلات اقتصادی و گسترش بیکاری می شود. اگر مردم نسبت به مصرف کالای داخلی تعصب داشته باشند وضعیت اشتغال کشور هم به‌سرعت بهبود می یابد. ولی این بی‌توجهی‌ها در شرایط کرونایی اثر مضاعفی دارد و حتماً باید نسبت به بهبود وضعیت توسط همه مردم و مسئولین تلاش صورت بگیرد
شعار سال، کلیدهای پیشرفت کشور است
راسخون: وظیفه رسانه‌ها چیست؟
رسانه ها هم رسالت خود را برای بسیج عمومی مردم در جهت کار و تلاش و پرهیز از اسراف انجام نمی دهند البته به برنامه تولید اشاره می شود اما با آن مهارت لازم که افکار عمومی قانع شود رفتار نشده است.
عمل به شعار سال راهکار بهبودی وضعیت اقتصادی است
برای خنثی کردن تحریم ها، برای بهبودی وضعیت اشتغال و بهبودی وضعیت اقتصاد کشور بهترین راهکار عمل به شعارهای سال که توسط رهبری انتخاب شده است، می باشد. این شعارها کلید پیشرفت کشور است. البته وقتی شعاری برای سالی انتخاب می شود به این معنی نیست که فقط برای همان سال باشد بلکه در آن سال تأکید بیشتری می شود. اگر در سال گذشته شعار رونق اقتصادی بوده است در شرایط کرونایی رونق تولید کفایت نمی کند باید شاهد جهش تولید باشیم تا آثار منفی اقتصاد، کرونا و تعطیلی ها جبران شود.
لازمه این مسئله اهتمام همه مسئولین و همه مردم در همه زمینه ها به وظایف خود است که البته نیاز آن آگاهی مردم نسبت به این مسئله است. باید این موضوع را باور کنند. از طرفی باید خطر این بی توجهی را حس کنند و از طرفی نباید دچار وحشت شوند؛ این دوگانه حساسی است که در نوع تبلیغات باید مدنظر باشد.
رسانه ها در جهت اصلاح سبک اقتصادی تلاش نمی کنند
بنده معتقدم هنوز مجموع رسانه ها به وظیفه خود درست عمل نمی کنند و در جهت اصلاح فرهنگ عمومی و اصلاح سبک اقتصاد زندگی تلاش و سیاست‌های لازم را انجام نمی دهند. هنوز هم در بسیاری از محافل از کار کردن با عنوان‌های مختلفی یاد می شود که این نشان از ضعف در فرهنگ عمومی است درحالی‌که کار در اسلام عزت است.
در حال حاضر باید سعی کنیم از طریق تلاش همگانی دوران کرونا کاهش پیدا کند تا سلامت تامین شود. در این شرایط خاص هم که خیلی ها بیکار شده و حقوقی ندارد و دولت هم امکانات گسترده برای تأمین نیازهای مالی ندارد معیشت مردم دچار مشکلات بیشتری شده است و عده‌ای توان تأمین هزینه های اولیه زندگی را ندارند که همه باید دست‌به‌دست هم بدهیم و هرکسی هر کاری که می‌تواند در این شرایط ویژه انجام دهد تا با کمک هم این شرایط را به‌صورت قابل تحملی پشت سر بگذاریم.