پایگاه شخصی دکتر محمد حسن قدیری ابیانه

راهکارهای حمایت از کار، تولید و سرمایه

 ضعف‏های آموزشی

تعداد زیادی از کسانی که دیپلم خود را دریافت می‌دارند نمی‌توانند وارد دانشگاه شوند و این علی رغم ظرفیت بیش از 4 میلیون نفری دانشگاه‌های کشور است.

این در حالی است که عده‏ای در مراحل پائین‏تر، یعنی در مرحله سیکل و برخی در پایان دوره ابتدایی درس را رها می‏کنند.

 از انتقاداتی که بر نظام آموزشی کشور وارد است، این است که برنامه آموزشی کشور برای آن تعداد از افرادی که به دانشگاه راه می‏یابند، تنظیم شده است، حال آنکه باید وضعیت اکثریت آنان، به عنوان یک واقعیت در نظر گرفته شود، ضمن اینکه باید ظرفیت دانشگاه‏ها برای ورود تعداد بیشتری از داوطلبین فراهم گردد.

 اگر هم اکنون، اساتید مجرب و برجسته دانشگاه در رشته‏های مختلف پزشکی، دندان پزشکی، ادبیات، تاریخ، زبان‌های خارجی، در کنکور ورود به دانشگاه شرکت نمایند و از آنها فقط در بخش ریاضیات، فیزیک، شیمی و هندسه، در سطح دیپلم امتحان به عمل آورند، نمره تعداد قابل توجهی از این اساتید، نمره‏ای کمتر از نمره همین جوانانی خواهد بود که با قبولی در دیپلم، برای اولین بار در کنکور سراسری شرکت کرده و در کنکور رد شده‏اند. علت آن نیز واضح است. یک استاد ادبیات، در رشته خود نیازی به حفظ جدول مندلیوف ندارد و محاسبات لوگاریتمی به کار او نمی‏آید و به همین دلیل نیز به مرور زمان آموخته‏های دوره دبیرستان در این دروس را فراموش می‏کند. چنین اتفاقی برای دیپلمه‏هایی که نتوانستند سد کنکور را پشت سر بگذارند و مرور زمان محفوظات آنان را از یاد آنان برده است، نیز اتفاق می‏افتد.

 این در حالی است که وقتی جوانان ما دیپلم می‏گیرند و می‏خواهند وارد بازار کار شده و امور زندگی خود را اداره کنند، احساس ناتوانی کرده و دچار مشکل می‏شوند. آنها در حقیقت برای کار و زندگی در جامعه و اداره امور خود تربیت نشده‏اند و آموزش‏های لازم را در این رابطه ندیده‏اند. محفوظات آنان در برخی رشته‏ها، در بسیاری از مواقع، فقط در صورتی به کار آنان می‏آید که در همان رشته‏های خاص وارد دانشگاه شوند.

 با توجه به واقعیت‌های مختلف، باید هدف از آموزش، حتی در مقطع سیکل، این باشد که دانش‏آموزان از جمله برای کسب هدف‌های زیر تربیت گردند:

• توانایی برای کار و زندگی در جامعه،

• توانایی برای کار جمعی و گروهی،

• توانایی برای بهبود بخشیدن به قدرت اقتصادی و اجتماعی خود، خانواده و کشور،

• قدرت درک تحولات پیرامونی و بین‏المللی،

• توانایی برای ادامه تحصیل در مقاطع عالی

و ... .

نیازهای آموزشی

 باید آموزش‏ها، در آموزش و پرورش، موضوعاتی را در بر بگیرند که افراد در زندگی روزمره خود با آنها سر و کار دارند.

آموزش بایگانی و آرشیو موضوعی

 هر کس، در هر مقطعی از تحصیل و در هر شغلی (حتی خانه داری و کارگری) به نگهداری و بایگانی و آرشیو مدارک و اسناد خود نیاز دارد.

 تقریبا قریب به اتفاق افراد جامعه، با سیستم نگهداری و آرشیو اسناد و مدارک آشنا نیستند و حتی کسانی که تحصیلات عالیه دارند از سیستم “بقچه‏ای” یا “جعبه‏ای” برای نگهداری مدارک خود استفاده می‏کنند، به این نحو که مدارک را همه روی هم در گوشه یا جعبه‏ای نگهداری می‏کنند، و به همین دلیل بسیاری از مدارک به مرور زمان گم شده یا در یافتن آنها وقت زیادی تلف می‏گردد. لذا به نظر اینجانب آموزش سیستم بایگانی حتی در دوره ابتدایی و راهنمایی یک امر مفیدی است که در تمام طول زندگی فرد به کمک او خواهد آمد.

آموزش حسابداری

 حسابداری از امور دیگری است که همه به دانستن مقداری از آن نیاز دارند. بسیاری از افراد حتی با نحوه نوشتن طلبها و بدهی‏ها در دفاتر مخصوص حسابداری آشنا نیستند. هر کس در هر شغل و سمتی که باشد، حتی اگر خانه‏دار یا غیر داوطلب کار باشد، به مقداری اطلاعات در امور حسابداری نیازمند است.

 آموزش مکاتبات اداری و حقوق اساسی

نحوه مکاتبات اداری و آشنایی با حقوق اساسی فردی و جمعی و چگونگی مراجعه به دستگاه قضایی، برای احقاق حقوق خود، از جمله مواردی است که هم در مقطع سیکل و هم دیپلم لازم است جوانان آموزش ببینند. بسیاری از افراد بر این تصورند که صرف نوشتن نامه به مسئولان قوه قضائیه برای پیگیری امور کفایت می کند و از روال قانونی آن بی اطلاعند.

 آشنایی با وظایف و عملکرد دستگاه‏های حکومتی و نیز آگاهی از نقش عملکرد تک تکِ افراد در وضعیت کلان کشور و آموزشِ هر چند محدود، در زمینه اقتصاد خرد و کلان، از نیازهای مهم جامعه است. در این صورت افراد می‏توانند رفتار و عملکرد و توقعات خویش را با واقعیات کشور تطبیق دهند.

ثبت شرکت‌‌ها

 آشنایی هر چند محدود در زمینه مدیریت و چگونگی ثبت شرکت و مؤسسه و معاملات و ... از اطلاعات مورد نیاز هر فردی می‏باشد.

آموزش فیش برداری

 آشنایی با روش تحقیق و فیش برداری و نحوه آرشیو و استفاده از آن نیز در مقاطع مختلف زندگی مورد نیاز افراد می‏باشد.

 همچنین به اعتقاد اینجانب با توجه به گسترش صنعت رایانه و اینترنت که در آینده نه چندان دور به همه خانه‏ها راه خواهد یافت و تسهیلات فراوانی را برای همه افراد فراهم خواهد آورد، آموزش اینترنت امری ضروری است. در آینده، با سوادی، فقط خواندن و نوشتن نخواهد بود، بلکه توانایی کار با رایانه، در ارزیابی میزان سواد بکار گرفته خواهد شد و کسانی که توانایی کار با رایانه را ندارند، بی سواد محسوب خواهند گردید. لذا به نظر می‏رسد باید کار با رایانه و حتی آموزش تایپ، حتی در مقطع ابتدایی، در دستور کار آموزش و پرورش، قرار گیرد.

 البته برخی از موارد فوق الذکر در کتب آموزشی سا لهای اخیر گنجانده شده است. باید این آموزش ها به مهارت در عمل تبدیل گردد.

راهکار آموزشی

 متأسفانه سیستم آموزشی کشور در مقطع تا دیپلم، دارای نقایصی چند است، ازجمله:

• تقسیم امکانات آموزشی در کل بر اساس نیازهای کشور نیست

• تعداد نیروهای فنی و حرفه‏ای آموزش دیده محدود است. در مقابل هر نیروی فنی و حرفه‏ای، چند نفر لیسانس دارند، حال آنکه باید نسبت مذکور معکوس باشد.

• فارغ‏التحصیلان آموزش و پرورش بیشتر دارای محفوظات هستند، و کمتر مبتکر، متفکر، متکی به خود و کار آفرین تربیت می‏شوند. از عمده این محفوظات نیز عملا استفاده نشده و به مرور به فراموشی سپرده می‏شود.

اصلاح سیستم

 برای اصلاح سیستم، ضروری است اقدامات زیر صورت پذیرد.

• دوره‏های فنی و حرفه‏ای تقویت شود. به نحوی که افرادی که موفق به ورود به دانشگاه نمی‏شوند، یا پس از طی مقطع سیکل، بتوانند این دوره‏ها را طی کنند. از آنجا که سالانه جمعیت انبوهی اعم از زن و مرد به سن بالقوه فعال می‏رسند و ظرفیت های دانشگاه‌ها محدود می باشد، باید ظرفیت آموزشی فنی و حرفه‏ای به شدت افزایش یابد.

• باید شیوه آموزش و پرورش در جهت تربیت نیروی‏های متفکر، مبتکر و کار آفرین تغییر جهت دهد.

 در این راستا دروسی در ارتباط با مدیریت، ارتباطات، حقوق و قوانین، حسابداری و امور مالی، بایگانی، روش مکاتبات اداری، کار با رایانه، اقتصاد خرد و کلان و نیز مهارت های فنی و حرفه ای، از مواردی است که گنجاندن آن در دروس آموزش و پرورش ضروری جلوه می کند.

 به طور خلاصه صفت‌هایی که باید در مقطع آموزش و پرورش و حتی دانشگاه به عنوان اهداف آموزشی و تربیتی در نظر گرفته شوند عبارتند از:

 با ایمان، پایبند به ارزشها، اهل رعایت آداب، با همت و پشت کار، اهل کار، اهل کار گروهی و مشترک، اهل مشارکت در امور، ترجیح هر کار حلال نسبت به بیکاری، کارآفرین، متکی به نفس، مقتصد، اهل فکر، اهل مطالعه، توانا در سخن گفتن و نوشتن، توانا در دفاع از حقوق خود، منضبط، اهل رعایت قانون و حقوق دیگران، دارای حساسیت در حفاظت از اموال عمومی، مسئولیت پذیر، فداکار در راه اسلام، میهن و مردم، هوشیار و امیدوار به آینده.

 دانشگاه‏های ما نیز نیازمند بازنگری در دروس خود برای پرورش نیروهای کارآفرین هستند. هر دانشجوباید بتواند هم برای خود و هم برای دیگران ایجاد اشتغال کند نه اینکه، خود منفعلانه منتظر استخدام در یک دستگاه دولتی باشد. توقعی که متأسفانه امروزه، عمده دانشجویان از دولت دارند. خلاصه آنکه دانشگا‏هیان ما نیز در هر رشته‏ای که تحصیل کنند، نیاز به آشنایی با آموزشهایی در ارتباط با روش تحقیق، آرشیو و بایگانی، حسابداری، اقتصاد خرد و کلان، حقوق مربوط به رشته درسی خود، ارتباطات، مدیریت، قوانین و مقرراتِ ایجاد مؤسسات و ثبت شرکتها، رایانه و تایپ دارند. کسی که وارد دانشگاه می‏شود، ضروری است که بداند که خود باید برای خود و دیگران ایجاد اشتغال نماید و لذا باید کار آفرین تربیت شود. البته این موضوع نافی وظیفه دولت در اتخاذ تدابیر ممکن برای ایجاد اشتغال در کشور نیست.

شایسته سالاری یا امنیت شغلی؟!

 هر مسئولیتی (دولتی، حکومتی، ملی) نظیر مدیر عاملی، ریاست کارخانه‏ها، موسسات، دانشگاهها و مدیریت‏های دستگاههای دولتی، باید بر اساس شایستگی به افراد واگذار گردد.

 بنابراین همواره، شایسته‏ترین افراد باید در مصدر امور قرار گیرند. بر این اساس حتی چنانچه فردی در مقطع انتصاب، شایسته‏ترین فرد برای تصدی آن مسئولیت بود، ممکن است با گذشت زمان افراد شایسته‏تری، داوطلب این مسئولیت شوند. لذا شایسته سالاری ایجاب می‏نماید که مسئولیت آن کار به فرد جدیدی که شایسته‏تر است واگذار گردد و این امر می‏تواند مغایر با آنچه “امنیت شغلی” تلقی می‏گردد و نیز مغایر با استخدام مادام‌العمرمحسوب شود.

 لذا، انتصابات در مورد بسیاری از مشاغل باید به صورت زیر صورت گیرد:

• شرایط احراز مسئولیت تعیین و مشخص گردد.

• شرایط مذکور در ارتباط با شغل، هر بار در موقع انتخاب مسئول جدید، از طریق رسانه‏های گروهی به نحو مؤثر و مناسب به اطلاع واجدین شرایط برسد.

• از میان داوطلبان، شایسته‏ترین‏ها به طریق مقتضی (کتبی و شفاهی و...) گزینش شوند.

• قرارداد استخدام موقت (یک تا چهار ساله بستگی به نوع شغل) منعقد شود.

• در زمان پایان قرارداد، مجدداً از طریق آگهی، داوطلبین دعوت به همکاری شده و شایسته‏ترین فرد برای تصدی مسئولیت انتخاب شود. شاغل قبلی نیز می‏تواند به عنوان یک داوطلب مجدداً شرکت نماید و در صورت موفقیت در آزمون، مجدد بکار ادامه دهد.

 مطلب فوق بدین معنی است که حتی اگر شاغل قبلی فردی شایسته بوده و تلاش مطلوبی را داشته، لیکن فرد شایسته‏تری داوطلب این پست شد، پست را به او واگذار کنند و از این لحاظ از امنیت شغلی در قبال شایسته‌سالاری برخوردار نیست.

 این شرایط موجب می‏شود مدیران و کارکنان دستگاههای دولتی همواره در صدد ارتقاء کیفیت و توانائیهای خود برآیند. مقدمه لازم برای اینکه زمینه شایسته سالاری فراهم گردد، این است که لااقل، افراد بتوانند خود را داوطلب مشاغلی نمایند که واجد شرائط آن هستند. برای تحقق این موضوع، باید از نوع مسئولیتها، وظایف و و شرائط احراز و چگونگی شرکت در گزینش اطلاع داشته باشند و یکی از بهترین راه‏ها، درج آگهی در رسانه‏های گروهی به تناسب اهمیت مسئولیت مورد نظر می‏باشد و البته اگر قانون، مسئولین را به اتخاذ چنین روالی وادار کند، زمینه عملی شدن آن فراهم خواهد گردید. هم اکنون در مورد استخدام کارمندان، چنین مقرراتی کم و بیش وجود دارد، گر چه در بسیاری از موارد رعایت نمی‏گردد، لیکن در مورد ارتقاءها و انتصابات در رده‏های مدیریتی چنین روالی مرسوم نیست. شاید لازم باشد در نظام استخدام مادام‏العمر کارمندان دولت نیز تجدید نظر شود، تا برخی کارمندان تصور نکنند که با قطعی شدن استخدام آنها، دیگر برای همیشه به اصطلاح جا خشک کرده‏اند و می‏توانند بدون کارآیی و تلاش لازم، به اصطلاح، همیشه از حقوق دولتی (کیسه بیت‏المال) برخوردار گردند.

شفاف سازی اقتصاد

 پرداخت یارانه ها مهمترین عامل عدم شفافیت اقتصادی است.

هدفمندی یارانه ها در مرحله اول آن اقدامی موثر و بسیار مفید بود لیکن هنوز هم قیمت های بسیاری از اقلام یارانه‌ای است.

 شفافیت در هزینه‏های بیت‏المال و شرایط اقتصادی یک امر ضروری است، بخصوص در حالی که یارانه‏ها هنوز به طرق مختلف در حال پرداخت می‏باشند.

وجود قیمت های یارانه ای باعث شده است که:

• مردم قیمت واقعی کالاها و خدمات را ندانسته و نتوانند منافع اقتصادی ملی را در هزینه‏ها به روشنی ببینند و در نتیجه اسراف بسیار زیادی در مصرف صورت می‏گیرد و زیانهای جبران ناپذیری به اقتصاد کشور وارد می‏آید.

• صاحبان صنایع و مدیران و برنامه ریزان، در انجام محاسبات مربوط به مزیت‌های اقتصادی، ایجاد یا عدم ایجاد طرح‏های صنعتی و عمرانی و غیره دچار اشتباه می‏شوند و این امر آنها را در مقاطع مختلف دچار بحران کرده و طرح هایی که با هدف سود ملی تاسیس شده‏اند زیان‏ده می‏گردند.

• مردم از میزان برداشت خود از بیت‏المال عمومی بی اطلاع باقی می‏مانند، حال آنکه گاه تصور می‏کنند که از درآمدهای نفتی سهمی به آنها نمی‏رسد و احساس مغموم بودن و طلبکاری به آنان دست می‏دهد.

• بی عدالتی در توزیع یارانه‏ها محقق شده و پرداخت یارانه‏ها، عملا بیشتر شامل افراد ثروتمندتری که امکان مصرف بیشتر را دارند می‏گردد. این علیرغم توزیع بخشی از درآمد حاصل از هدفمندی بین همه اقشار جامعه است.

شفاف سازی هزینه‏های آموزشی

 کم نیستند کسانی که با برخورداری از امکانات کشور، رشد کرده و مدارج تحصیلی را پیموده‏اند و در عین حال، بدون در نظر گرفتن هزینه‏هایی که از بیت‏المال مسلمین برای آنان صورت گرفته، با حالتی حق به جانب، به اندک بهانه‏ای، در مقابل پیشنهاد دریافت حقوق بیشتر، خدمت به بیگانگان را بر خدمت به هموطنان خود ترجیح می‏دهند. یا اینکه با تبختر و غرور با مردم برخورد کرده و بر سر آنان منت می‏گذارند، حال آنکه به دلیل بهره‏مند شدن از بودجه‏هایی که به مردم تعلق داشته است، مراحل پیشرفت را پشت سر گذاشته‏اند و در حقیقت باید منت‌دار مردم باشند.

 این افراد بطور مستقیم و غیرمستقیم، از بودجه‏های عمومی و یارانه‏های مختلف شفاف و غیر شفاف، اعم از یارانه‏های عمرانی و خدماتی بهره برده‏اند. که در مواردی این یارانه‏ها، مثل یارانه مواد سوختی و انرژی زا، حتی در بودجه دولت نیز مندرج نیست و لذا این یارانه‏ها عملا غیر شفاف می‏باشند.

 چنانچه این یارانه‏ها شفاف گردند، حداقل خاصیت آن اطلاع مردم از چگونگی دسترسی و برخورداری نسبت به بیت‏المال عمومی است.

 علاوه بر یارانه‏های فوق‏الذکر، شفافیت در استفاده از بیت‏المال، در امور آموزشی و بهداشتی نیز امری مفید و ضروری می‏باشد.

 بطور مثال مناسب خواهد بود که بودجه‏ای را که آموزش و پرورش و نیز دانشگاه‏های دولتی برای مقاطع مختلف تحصیلی هزینه می‏کنند مشخص شود و این موضوع در موقع ثبت نام دانش‏آموزان و دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی ذکر گردد، گرچه وجه آن را از متقاضیان تحصیل دریافت ندارند.

 در این ارتباط ذکر دو مثال منظور نگارنده را روشن می‏سازد:

 موقع ثبت نام در دبستان، در فیش ثبت نام ذکر شود که مثلا شهریه یک سال تحصیلی 8 میلیون ریال است، یارانه متعلقه از بیت‏المال عمومی، 7900000 ریال و مبلغ پرداختی توسط والدین دانش‏آموز مبلغ 10000 ریال می‏باشد.

 موقع ثبت نام در در رشته پزشکی، در دانشگاه تهران، در رسید ثبت نام دانشجویان ذکر شود که شهریه یک ترم تحصیلی (شش ماه) مثلا مبلغ 75میلیون ریال است، یارانه‏ای که از بیت‏المال عمومی برای تحصیل دانشجو اختصاص می‏یابد مبلغ 74 میلیون و نهصد هزار ریال و مبلغی که باید توسط دانشجو پرداخت شود فقط ده هزار ریال است.

 مناسب خواهد بود در هنگام ارائه مدرک تحصیلی به فارغ‏التحصیلان، جمع مبلغ هزینه‏هایی که از بیت‏المال مردم، برای تحصیل نامبرده صورت گرفته است نیز ذکر گردد و برای اینکه شخص فارغ‏التحصیل بتواند در روز دریافت مدرک تحصیلی، با هزینه واقعی و به نرخ روزی که از بیت‏المال عمومی برای او هزینه شده است آگاهی یابد، تورم را نیز در محاسبه هزینه‏ها بگنجانند.

 بانک مرکزی شاخص نرخ تورم از سال 1315 تا سال 1379 را برای تعیین نرخ واقعی مهریه تهیه کرده است. این شاخص دستگاه قضایی مورد قبول واقع شده و به کلیه دادگاه‏ها برای اجرا ابلاغ شده است این شاخص، قاعدتا برای سالهای آینده نیز بررسی و محاسبه خواهد شد.[1]

مناسب است از این شاخص‏ها برای محاسبه هزینه‏های واقعی تحصیل فارغ‏التحصیلان دانشگاه‏ها نیز استفاده گردد و در پایان هر مقطع تحصیلی، کل مبلغی نیز که از دبستان تا مقطع مورد نظر از بیت‏المال صرف آنان شده است مشخص و به اطلاع نامبردگان برسد.

 برخی از کشورها بویژه در مقطع تحصیلات عالی، هزینه تحصیلات عالی را به صورت وام به دانشجویان می‏دهند و دانشجویان مجبور خواهند بود در صورتی که در آینده به ثروت و درآمد مکفی رسیدند، هزینه‏های تحصیلی را به تدریج به دولت برگردانند تا با استفاده از این پولها، امکانات بیشتری برای تحصیل سایرین بویژه در رشته‏های فنی حرفه‏ای فراهم گردد و ظرفیت دانشگاه‏ها نیز افزایش یابد.

 طبیعی است مبالغ هزینه شده برای فارغ‏التحصیلان، به عنوان بدهی فرد به بیت‏المال محسوب گردد. این روال این حسن را نیز دارد که اگر فردی قصد ترک کشور برای خدمت به سایر کشورها را داشته باشد، موظف خواهد بود بدهی خود را به مردم بپردازد. البته او حتی اگر مخارج تحصیلی خود را بپردازد، کماکان فرصتی را در تحصیل از دست افراد دیگر خارج کرده است، افرادی که حاضر بودند علم خود را در خدمت به مردم کشور خود بکار گیرند و خدمت به مردم کشور خود را در هر شرایطی بر خدمت به ملل بیگانه ترجیح داده و می‏دهند.

فرهنگ سازی

 فرهنگ عمومی جامعه، مهمترین عامل پیشرفت یا سقوط هر ملّتی است. ملت شریف ایران از نقاط مثبت و قوّت فرهنگی زیادی برخوردار است، نقاط مثبتی که عامل موفّقیّت‏های بزرگی شده‏اند که از جمله می‏توان به نتایج زیر اشاره کرد:

• پیروزی انقلاب اسلامی،

• شکست توطئه‌های مکرر بیگانگان و عوامل داخلی آنان،

• مقاومت بی‌نظیر در مقابل تجاوز هشت ساله رژیم عراق، علی رغم حمایت‌های همه جانبه تمامی قدرت‌های جهان از او،

• مقابله با محاصره اقتصادی طولانی مدت و پایدار دشمن

• رشد و توسعه و پیشرفت کشور در زمینه‌های مختلف اقتصادی و عمرانی

• خودکفایی و قطع وابستگی در بسیاری از امور

• حفظ استقلاب سیاسی و فرهنگی در برابر تمامی فشارها

• حضور مردم در صحنه دفاع از انقلاب و ... .

 همچنین نقاط منفی‏ای نیز در فرهنگ عمومی کشور وجود دارند که تا این نقاط منفی برطرف نگردند، حلّ بسیاری از معضلات غیرممکن خواهد بود.

 در پاسخ به این سؤال که چرا ایران، علی‏رغم وسعت سرزمین، گستردگی منابع طبیعی و وجود نظامی اسلامی، دچار مشکلاتی از قبیل رشد بیکاری است؟! باید گفت که نقاط منفی موجود در فرهنگ عمومی مردم از مهمترین عوامل آن می‏باشد، البته توطئه‏های خارجی را نباید از یاد برد، از جمله حصر اقتصادی، جنگ تحمیلی، انواع توطئه‏های رنگارنگ، اما در این مطالعه مشخّص شد که خطرناکترین توطئه دشمن، در بُعد فرهنگی آن است و استکبار از دیرباز در صدد تخریب فرهنگ عمومی بوده تا بدین وسیله ضمن جلوگیری از پیشرفت ملّت ایران، زمینه سلطه خود بر آن را فراهم آورد.

 شناخت وضعیّت فعلی فرهنگی و نقاط قوّت و ضعف آن، نقطه عطف حرکت به جلو و آغازی برای پایان مشکلات می‏باشد و باید با شناخت فرهنگ مطلوب بویژه با توجّه به آموزه‏های اسلام، مسیر صحیح حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب را شناسایی کرد.  در حقیقت باید به یک فرهنگ سازی و یا ناب‏سازی باورهای عمومی براساس اسلام دست زد. فرهنگ‏سازی زمانی طولانی نیاز دارد و باید این فرهنگ سازی در تمامی ابعاد صورت پذیرد و افراد را از زمانِ کودکی شامل گردد.

 وارد کردن مفاهیم صحیح در کارتونها و قصه‏ها برای کودکان، در کتب و برنامه‏های درسی مهدهای کودک و آموزش و پرورش، دانشگاهها، در فیلمها، سریال‏ها، اشعار، کالاهای هنری، سخنرانی‏ها، مسابقات و... و بکارگیری شیوه‏های بدیع، هنری به صورت مستمر و غیرمستقیم در فرهنگ سازی تأثیر بسزایی دارد.  موضوع آنقدر مهم است که باید مطالعات زیادی صورت پذیرد تا یک حرکت صحیح و مطمئن را تضمین نماید. در قسمت بعدی پیشنهاداتی برای انجام تحقیق ارائه می‏گردد. باشد تا اهالی تحقیق و مطالعه بدان همت گمارند و راه را برای اصلاح فرهنگ عمومی و در نتیجه برای پیشرفت کشور و سعادت ملّت شریف و موفقیت بیش از پیش نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران فراهم آورند.