پایگاه شخصی دکتر محمد حسن قدیری ابیانه

قرار داد نفتی ۲۰ میلیارد دلاری تهران و مسکو در حالی به امضای مقامات دو کشور رسیده است که بسیاری از کارشناسان معتقدند که همگرایی روسیه و ایران در چنین شرایطی ضمن شکست تحریم‌های غربی برای هردو کشور، سیطره قدرت و جایگاه ایران را نیز در منطقه و بین‌الملل بیش از گذشته ارتقا می‌دهد.
قرار داد نفتی ۲۰ میلیارد دلاری ایران و روسیه در حالی به امضای مقامات دو کشور رسیده که موجی از نگرانی را از سوی مقامات غربی و امریکایی برانگیخته است چنانچه پس از انتشار انعقاد قرارداد موجی از مخالفت و هشدار و تهدید را به ویژه از سوی مقامات امریکایی به همراه داشت.
هفته گذشته بود که وزارت انرژی روسیه از امضای قرارداد نفتی با همتای ایرانی خود خبر داد بر‌اساس بیانیه وزارت انرژی روسیه در این قرار داد ۵ ساله مسکو به تهران برای فروش نفت کمک می‌کند و همکاری در «صنعت نفت و گاز، ساختن نیروگاه، شبکه‌های برق، و تامین ماشین‌آلات، مواد مصرفی و اقلام کشاورزی» را گسترش می‌دهد.
این قرارداد نفتی در حالی به امضای طرفین روسی و ایرانی رسیده است که خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه هشت ماه پیش گزارش داده بود که ایران و روسیه در حال گفت‌وگو بر سر یک برنامه نفت در برابر غذا به مبلغ ۱. ۵ میلیارد دلار در ماه هستند.
این خبرگزاری گفته بود روسیه روزانه ۵۰۰ هزار بشکه یعنی معادل یک سوم صادرات نفت ایران را در ازای کالاها و تجهیزات روسی خواهد خرید.
یک هفته‌نامه مطرح آمریکایی با اشاره به قرارداد نفتی ایران و روسیه، آن ‌را در نوع خود جالب و ناکام‌کننده تحریم‌های غرب علیه این دو کشور خواند.
هفته‌نامه «تایم» طی مطلبی در زمینه توافق نفتی ایران و روسیه می‌نویسد: توافق اخیر نفتی بین مسکو و تهران بخشی از تلاش «پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه برای مقابله مثل به آمریکا و متحدینش است.
بنابر این گزارش، دولت روسیه تاکنون گام‌های تلافی‌جویانه علیه تحریم‌های غرب را برداشته است و در هفته گذشته این کشور حمله به بخش کشاورزی غرب و آمریکا را به عنوان اقدامی ضد‌حمله‌ای شروع کرد، اقدامی که حداقل در برهه کنونی انتظار آن نمی‌رفت.
به گزارش تایم، بیشترین بخش انتقام‌گیری از غرب که مشکلاتی را برای آن‌ها ایجاد می‌کند معامله نفتی روسیه با ایران بود. با امضای این قرارداد در مسکو این امکان به ایران داده می‌شود تا نفت‌خام خود را به روسیه فروخته و در برابر ایران از فن‌آوری روسیه در این زمینه استفاده کرده و در اصل راه‌های دور زدن تحریم‌های فلج‌کننده غرب به ایران اهدا می‌شود که سال‌ها دیپلماسی غرب در تلاش جهت انزوای ایران به این کشور ضربه می‌زند.
یک مقام ایرانی که مایل به افشای نامش نبود در گفت‌وگو با تایم اظهار داشت که ایجاد وقفه در مذاکرات هسته‌ای این کمک را به تهران کرد تا به سوی مسکو گام بردارد.
البته در همین زمینه «کلیپ کاپچان»، کارشناس آمریکایی گروه «اوراسیا» مستقر در نیویورک نیز در این زمینه گفت: «با عقد این قرارداد ایران در مذاکرات آتی هسته‌ای موضع محکم‌تری خواهد داشت و اصولگرایان ایران هم‌اکنون با استدلال مستحکم‌تری می‌توانند بگویند که ایران حتی در صورت شکست در مذاکرات نیز از لحاظ اقتصادی به حیات خود ادامه خواهد داد.»
این هفته نامه در خاتمه می‌نویسد: روسیه با قرار داد با ایران، این کشور را مجددا وارد بازار جهانی انرژی کرد.
پیش از این نیز که مقامات غربی و بویژه امریکایی‌ها از بستن این قرارداد ابراز نگرانی کرده بودند دیوید کوهن، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی گفته بود: «ما در خلال این دوره شش ماهه کاملاً به صراحت گفته‌ایم که اگر ایرانی‌ها و روس‌ها بخواهند چنین قراردادی را پیش ببرند، این قرارداد نگرانی‌های عمده‌ای را دامن خواهد زد.»
وی افزود: «در این باره تقریباً شکی وجود ندارد که هر سازمان مشارکت کننده در این توافق خودش را در معرض تحریم های آمریکا و احتمالا دیگران قرار می دهد. این نیز ممکن است که چنین توافقی بر گفت وگوهای (هسته ای) تأثیر بگذارد. ما این را در بالاترین سطوح به اطلاع دولت روسیه رسانده ایم.»
این قرارداد نفتی در حالی منعقد شده است که روسیه بر سر موضوع اوکراین با غرب و اتحادیه اروپا در تقابل است و نیز غرب برخی تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال و به تلافی آن روسیه نیز ورود برخی کالاهای غربی را به این کشور ممنوع کرده است. از دیگر سو جمهوری اسلامی ایران نیز سال‌هاست بخاطر زیاده‌خواهی‌های غرب در تحریم به سر می‌برد.
بسیاری از کارشناسان بر این عقیده‌اند که انعقاد قرارداد نفتی مسکو و تهران در چنین شرایطی هم شکستن تحریم‌های ضد ایرانی و ضد روسی را به دنبال دارد و هم بسیاری از معادلات غرب را برای به انزوا کشیدن ایران در منطقه و عرصه بین‌الملل به همراه خواهد داشت.
کارشناسان معتقدند روسیه به تلافی تحریم‌های غرب ونیز استفاده از تجربیات ایران در دور زدن تحریم‌ها به سمت ایران روی آورده است که همگرایی در به انزوا کشیدن غرب نقشی بسزا ایفا می‌کنند.
در همین زمینه سیاست روز در گفت‌وگو با کارشناسان به تبیین این همگرایی پرداخته که به شرح ذیل است.

همگرایی تهران و مسکو غرب را به انزوا می‌کشد
دکتر سیدرضا صدرالحسینی کارشناس سیاست خارجی در‌خصوص قرارداد نفتی ایران و روسیه و تاثیر همگرایی این دو کشور برای مقابله با تحریم‌ها گفت: با توجه به تشدید تحریم‌های ناجوانمردانه چند سال گذشته علیه ملت ایران و بهره‌گیری از این ابزار ناموفق برعلیه روسیه می‌توان نتیجه گرفت سلاح‌های برنده آمریکا علیه دولت‌ها و ملت‌های مستقل و مخالف سلطه‌گری آمریکا به نهایت رسیده و در حقیقت تنها سلاح باقی مانده برای آمریکا سلاح تحریم است که ملت ایران در طول ۳۵ سال گذشته و بالاخص سال‌های اخیر به خوبی توانسته با مقاومت و راه‌های میانبر آن سلاح را کند نماید و برندی جهانی برای خویش به ثبت برساند.
وی افزود: بنابراین در تحریم اخیر روسیه یکی از نقاط امید آنان استفاده از تجربیات جمهوری ایران بوده که در قرارداد نفتی اخیر با جمهوری اسلامی ایران این کشور علاقمند است از برند شکستن و دور زدن تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران استفاده نماید و با توجه به روابط استراتژیک دو کشور بالاخص در سال‌های اخیر و بحران‌های به وجود آمده سوریه و عراق مواضع مستقل و مستحکم ایران بیش از گذشته برای روسیه به اثبات رسیده است.
این کارشناس سیاست خارجی در ادامه گفت: با نظر به کلیت شرایط کنونی، این قرارداد می‌تواند هم از منظر اقتصادی و هم از منظر سیاسی و هم از منظر فناوری به نفع دو کشور باشد و مسلما باعث جهشی در روابط فی‌مابین بود که کشورهای مستقل دیگر از جمله ونزوئلا، سوریه، عراق و‌... نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شود.
صدرالحسینی تصریح کرد: از منظر سیاسی آمریکا و غرب علی‌رغم اینکه به ظاهر روسیه و جمهوری اسلامی را به ناخواسته به همدیگر نزدیک نمودند اما بدین وسیله بخش قابل‌توجهی از حوادث آینده برای اروپا را نیز رقم زدند به مفهوم دیگر اروپا بدین وسیله به عنوان متضررترین کشورهای تحریم کننده ایران و روسیه بیشترین ضرر را شامل شرکت‌های خصوصی و دولتی خویش نمود یعنی اینکه شرکت‌های نفتی اروپایی نباید امیدی به برگزاری ارتباط با مراکز انرژی ایران و روسیه داشته باشند چرا که مجموعه فناوری‌های دو کشور به همراه ذخایر انرژی آنان بخش قابل‌توجهی از انرژی و فناوری منطقه و جهان خواهد بود و ایده تشکیل اپک گازی به نقطه نهایی خود نزدیک شد و این خطر برای اروپا به وضوح آشکار گردید.
وی گفت: آن دسته از کشورهایی که به توانمندی‌های نیروی انسانی متخصص ایران و روسیه در بخش‌های کشف، استحصال، فناوری، توزیع و بهره‌مندی از این نعمت آگاه هستند آژیر خطر را برای مهمترین متحدان آمریکا یعنی اتحادیه اروپا به صدا درآوردند و از این پس لوله‌های گاز انتقال گاز اروپا بدون گاز ایران و روسیه بلااستفاده خواهد شد و این به مفهوم افزایش تورم در بخش انرژی اروپاست که اکثریت مردم آن در شرایط تورمی به سر می‌برند.
وی در پایان خاطرنشان کرد در‌خصوص تاثیر‌گذاری این قرارداد بر مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب نیز خاطرنشان کرد وگفت: با توجه به اینکه محدوده مذاکرات ۱+۵ و ایران مسائل هسته‌ای و لغو تحریم‌ها بوده است به نظر می‌رسد ورود هر موضوع جدیدی به مذاکرات هسته‌ای خلف وعده و غش در معامله محسوب می‌شود و مسلما نمایندگان ملت ایران در این مذاکرات نسبت به هر موضوع حاشیه‌ای که در متن اول تفاهم‌نامه نبوده و یا منافع حال و آینده ایران را به خطر اندازد نخواهند پذیرفت و در مقابل آن واکنش مناسب نشان خواهد داد.

تحریم های غرب شکسته خواهد شد
محمدحسن قدیری ابیانه دیگر کارشناس سیاست خارجی نیز در این خصوص گفت: ایران همیشه خواستار همکاری همه‌جانبه براساس حقوق متقابل با روسیه و قبل از آن با اتحاد جماهیر شوروی سابق بوده است اما متاسفانه مقامات این کشورها براساس منافع زودگذر عملکرده است به نحوی که در مقاطع مختلف برعلیه کشورمان اقدام کردند مثلا تمام قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل صادر شده از جمله تحریم‌های ضد ایرانی با رای روسیه صورت گرفته و ایران هرگز این رفتار را فراموش نمی‌کند اما این هم راه را بر روسیه برای تغییر رفتار نمی‌بندد. 
وی با اشاره به اینکه روسیه دچار تحریم‌هایی شده و در معرض تحریم‌های بیشتری از سوی غرب است در حالی که خود روسیه علیه ایران به آن رای داده است گفت: اما با این وجود ایران از شکسته شدن اتحاد ۱+۵ علیه ایران و بلکه تقابل بین روسیه و غرب استقبال می‌کند و آمادگی دارد همکاری با روسیه را براساس حفظ احترام و حقوق و منافع متقابل گسترش دهد. شرایط برای توافق با روسیه در زمینه نفت و گاز و یا هر زمینه دیگری امروزه بیش از هر زمان دیگری فراهم است و نگرانی غربی‌ها موید صحت عمل در این رابطه است. غربی‌ها توقع دارند ایران خود به تحریم خود بپیوندد که نشان از زیاده‌خواهی‌های غرب است. 
این کارشناس سیاست خارجی تصریح کرد: تحریم متقابل غربی و روسیه از جمله تحریم‌های اعمال شده به روسیه و نیز تحریم‌های روسیه برای واردات برخی کالاهای غربی، فرصتی است برای بازرگانان ما بوجود می‌آورد که آن کالاهای تحریم شده را تولید و آن را به روسیه صادر نمایند. 
وی در پایان خاطرنشان کرد و گفت: طبیعتا شکسته شدن انسجام ۱+۵ علیه ایران موقعیت دشمنان ما را تضعیف می‌کند و توان اعمال تحریم‌های بیشتر را از آنان می‌گیرد آنها از تاثیر این همکاری‌ها و تحریم‌ها و شکسته شدن دیوار تحریم‌ها بیمناکند و سعی می‌کنند ایران را منصرف نمایند اما ایران باید به همکاری خود با همه کشورها ادامه دهد. 

همگرایی روسیه و ایران غرب را فلج می‌کند
حسن هانی‌زاده دیگر کارشناس سیاست خارجی نیز دراین خصوص گفت: در واقع تحریم‌هایی که هم‌اکنون غرب علیه روسیه اعمال می‌کند نشان خواهد داد که روسیه بیش از گذشته از تجربه ایران برای دور زدن تحریم‌ها و برون رفت از فشار اقتصادی استفاده کند.
وی افزود: اما آنچه مسلم است روسیه ابزارهای زیادی برابر مقابله با تحریم‌های غرب دارد، بستن تونل‌های هوایی هواپیما‌های کشورهای اروپایی و قطع گاز صادراتی از جمله این ابزارهاست.
این کارشناس سیاست خارجی تصریح کرد: همچنین روسیه با کمک جمهوری اسلامی ایران می‌تواند یک بازار مشترکی در منطقه ایجاد کند که تحریم‌های غربی کوچکترین اثری برای هر دو کشور نداشته باشد.
وی در پایان خاطر‌نشان کرد و گفت: راه‌های زیادی برای همکاری ایران و روسیه در حوزه انرژی وجود دارد و با بستن این قرارداد به نظر می‌رسد ایران به تدریج به سمت رفع تحریم‌ها حرکت و کشورهای اروپایی نمی‌توانند در دو جبهه (روسیه و ایران) این دو کشور را تحریم کنند. 

^{هدی دهقان بذرافشان}