پایگاه شخصی دکتر محمد حسن قدیری ابیانه

کارشناسان معتقدند تا زمانی که سیاست مقامات آل‌سعود در منطقه و بین‌الملل همان روال دیکته گرفتن از سران کشورهای غربی باشد تغییر محسوسی در بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران حاصل نخواهد شد.
پادشاه پیر ۹۱ ساله عربستان سعودی بالاخره نتوانست در برابر بیماری بیش از این قد علم کند و سحرگاه جمعه هم در جدال با بیماری‌اش ناتوان شد و هم تسلیم مرگ.
بلافاصله دیوان پادشاهی سعودی خبر درگذشت او را که در روزهای اخیر مدام از سوی رسانه‌های داخلی و خارجی مطرح شده بود، تایید کرد و شاهزاده سلمان بن‌عبدالعزیز ۸۰ ساله برادر ناتنی او را به‌ عنوان پادشاه جدید و دیگر برادر ناتنی یعنی مقرن بن‌عبدالعزیز ۷۰ ساله را به سمت ولیعهد انتخاب کرد. مرگ ملک عبدالله که از سال ۱۹۹۵ با مرگ مغزی ملک فهد عملا قدرت را به‌ عنوان ولیعهد به‌دست گرفته بود و در سال ۲۰۰۵ با مرگ فهد به ‌عنوان ششمین پادشاه عربستان تعیین شد، البته دیروز رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در مراسم رسمی که به مناسبت مرگ این پادشاه برگزار شده بود شرکت کرد.
اکنون سوالی که پیرامون این مسئله مطرح می‌شود این است که با مرگ ملک عبدالله و روی کار آمدن پادشاهی جدید آیا سیاست‌های این کشور در قبال کشورهای منطقه و به ویژه ایران تغییری حاصل می‌شود؟
پیش از پاسخ به این سوال در بررسی روابط ایران و عربستان بویژه بعد از انقلاب اسلامی ایران باید بگوییم که روابط تهران و ریاض فراز و فرودهای فراوانی داشته و از کرانه‌های قطع ارتباط سیاسی تا دیدارهای سطح بالای رسمی دو‌جانبه را به خود دیده و در یک دهه اخیر به دلیل تغییر و تحولات منطقه ناشی از اشغال عراق و سقوط صدام، حمایت حاکمان عربستان از تروریست‌ها در سوریه، مخالفت با دولت قانونی بشار اسد تحولات بهار عربی، در مسیر تنش قرار گرفته است.
اما آنچه در این مقطع به بحرانی‌تر شدن روابط انجامید، تحولات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ بود که منجر به سقوط متحدان عربستان در مصر و یمن و درگیری در بحرین شد. به‌ خصوص سیاست ایران و عربستان در این مقطع بر سر بحرین بیش از سایر موضوعات بحرانی شد. ایران از تظاهرات مسالمت‌آمیز و راهکار سیاسی در بحرین حمایت و طرفین را به خویشتنداری دعوت کرد، در مقابل، اما عربستان این سیاست را مداخله در امور کشورهای عربی تفسیر می‌کرد.
این پادشاه جدید در حالی در عرصه سیاسی به بالاترین مقام عربستان منصوب شده که می‌گویند وی سیاست محافظه‌کارانه‌تری نسبت به برادر ناتنی‌اش دارد.
اما کارشناسان معتقدند تا زمانی که سیاست‌های عربستان در منطقه همان پیش گرفتن سیاست‌های قبلی باشد و حمایت از تروریست‌ها، هم دست بودن در جنایات صهیونیست‌ها ونیز اقتدا کردن به امریکا و کشورهای غربی را سرلوحه ادامه کار خویش قرار دهد اگر ده‌ها پادشاه نیز روی کار بیایند و بروند تغییری در استراتژی و روابط دیپلماتیک ایران با عربستان با ادامه این روند صورت نخواهد گرفت.
در همین زمینه سیاست روز در گفت‌وگو با کارشناسان به تبیین آینده دیپلماسی ایران و عربستان پرداخته که در ذیل می‌آید.

بعید می‌دانم ملک سلمان تغییری در سیاست خارجی ایجاد کند
محمد‌حسن قدیری‌ابیانه کارشناس سیاست خارجی در‌خصوص آینده روابط ایران و عربستان اظهار داشت ایران همواره خواستار روابط خوب با همه کشورهای مسلمان همسایه براساس منافع و احترام متقابل بوده است اما متاسفانه دولت سعودی میلیاردها دلار برای ایجاد فتنه علیه مقاومت در حمایت از گروه‌های مثل داعش هزینه کرده است و بر علیه نظام جمهوری نیز هر جا توانسته اقدامی انجام داده است. وی افزود:اگر ملک سلمان این سیاست‌ها را اصلاح کند قطعا در روابط دو کشور شاهد تحولات مثبتی خواهیم بود.
این کارشناس سیاست خارجی با بیان اینکه اقدامات دولت سعودی در گذشته به ضرر همه کشورهای اسلامی و از جمله خود دولت و مردم این کشور بوده تصریح کرد: اما اسرائیل از این سیاست‌ها سود برده است که امیدواریم دولت جدید روال متفاوتی را در پیش گیرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: دوستی بین ملت‌ها به نفع همه است. از آن جایی که دولت سعودی به قدرت‌های غربی وابستگی دارد بعید می‌دانم اجازه پیدا کند تا در این سیاست‌ها تغییر ایجاد کند هر چند با مرگ ملک عبد‌الله رقابتی بین بازماندگان برای به دست آوردن سهم بزرگتری از این ثروت عظیم رخ خواهد داد. حداقل بعید می‌دانم در کوتاه مدت تغییری در سیاست‌های عربستان حاصل شود.

دستان خارجی اجازه بهبود روابط را نمی‌دهند
دکتر سید‌رضا صدرالحسینی نیز در این خصوص گفت: با نگاهی به روابط دو کشور عربستان و جمهوری اسلامی در طول ۵۰ سال گذشته مشاهده می‌گردد قدرت‌های فرامنطقه‌ای و از جمله آمریکا سعی و تلاش نموده است بین کشورهای این منطقه اختلافاتی ایجاد نماید و اجازه تعامل برادری و همکاری صمیمانه در حد روابط استراتژیک را جلوگیری نموده و برای رسیدن به منافع خویش این اختلافات همیشه وجود داشته باشد تا در صورت نیاز توسط این اختلافات منافع خود را تضمین نماید. وی افزود: فراموش نمی‌کنیم که براساس دکترین دوستونی که در زمان نیکسون برای حفظ عبور ارزان و امن انرژی از این منطقه ترسیم شده بود.
این کارشناس سیاست خارجی تصریح کرد: ضمن تداوم اختلافات بین رژیم پهلوی و رژیم سعودی در عربستان برای هر یک از این دو کشور ماموریتی روشن تغییر دهد تا منافع غرب تامین گردد پس از پیروزی انقلاب و گسستن زنجیرهای وابستگی از ایران تشکیل اختلافات از جانب آمریکایی‌ها فی‌مابین عربستان و ایران افزایش یافت.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در طول زمان یاد شده در مقطعی کوتاه اختلافات دو کشور کاهش یافت اما در مجموع زمان تشدید اختلافات بیش از کاهش آن محاسبه می‌گردد اما با نگاهی آینده ‌پژوهانه به نظر می‌رسد تغییرات عمده‌ای در حکومت عربستان پدید نیامده است و دستان پیدا و ناپیدا قدرت‌های منطقه‌ای در انطباق پادشاه جدید کاملا مشاهده می‌گردد. بدین مفهوم که دستان خارجی در منطقه اجازه بهبود روابط بین دو کشور را نخواهند داد مراکز قدرت وهابیت در این کشور نیز علاقه چندانی به بهبود روابط سیاسی بین دو کشور ندارد. 

پادشاه جدید تاثیری در روابط ایران و عربستان نخواهد داشت
کارشناس مسائل خارومیانه گفت: مرگ ملک عبدالله و به قدرت رسیدن سلمان بن‌عبدالعزیر تغییری در مسیر روابط عربستان با ایران ایجاد نخواهد کرد.
صباح زنگنه در گفت‌وگو با مهر، درباره مرگ ملک عبدالله و احتمال تغییر سیاست‌های عربستان در روابط با ایران، گفت: به نظر نمی‌آید تغییرات اساسی و عمده‌ای در روابط ایران و عربستان حاصل شود. وی با اشاره به اینکه اگر تغییر روابط در زمان حیات عبدالله اتفاق می‌افتاد، بهتر بود، بیان کرد: در زمان ملک سلمان عملا تغییری در پست اشخاص تصمیم‌گیرنده و تاثیرگذار در سیاست خارجی که بخواهند موضع تازه‌ای گرفته شود، حاصل نخواهد شد.
زنگنه افزود: حضور همان نیروهای قبلی که مسئول پرونده سیاست خارجی بوده‌اند از جمله سعود الفیصل به عنوان وزیر امور خارجه، محمد بن‌نایف در ریاست امنیتی و احیانا ادامه حضور بندر بن‌سلطان در سایه با توجه به اینکه از خانواده سریری‌هاست، به نظر نمی‌رسد منجر به حصول تغییرات شود. وی ادامه داد: این افراد مسئولان تاثیرگذاری بر پرونده‌های چندگانه مورد اختلاف ایران و عربستان از جمله در پرونده لبنان، سوریه، عراق و فلسطین هستند و بر همین اساس نیز تغییر چشم‌گیری در روابط حاصل نخواهد شد.
وی تصریح کرد: این افراد توانسته‌اند حمایت‌های سناتورهای جمهوری‌خواه را به دست آوردند که البته سیاست‌های جمهوری‌خواهان نیز افزایش تنش در منطقه است و این نیز دلیل دیگر بر این مدعاست که تغییری در مسیر روابط حاصل نخواهد شد.
وی درباره سیاست‌های ایران در قبال عربستان نیز بیان کرد: اگر ایران به دنبال گسترش روابط دو‌جانبه با کشورهای همسایه است؛ از موضع یک کشور بزرگ‌تر و کشوری که منافع ملی امت اسلامی را به منافع خود ترجیح می‌دهد و به دنبال خنثی‌سازی توطئه اختلاف‌اندازی کشورهای غربی است باید سیاست جدیدی را در نظر بگیرد.

انتظار از پادشاه جدید
سفیر سابق ایران در عمان گفت: شرکت کردن در مراسم‌ها نشانه تأیید رفتارها و حل مشکلات نیست و این تنها یک امر تشریفاتی است و امیدواریم که رفت و آمدهای تشریفاتی به رفت و آمدهای سیاسی و دیپلماتیک تبدیل شود.
حسین نوش‌آبادی، سفیر سابق کشورمان در عمان در گفت‌وگو با مهر درباره مرگ ملک عبدالله و پادشاهی جدید عربستان و تأثیر آن در روابط بین ایران و عربستان سعودی، گفت: جدای از تحلیل‌هایی که بعد از فوت ملک عبدالله مطرح است و آینده نگری‌هایی که بعضی در ذهن دارند و پیش‌بینی‌هایی که صورت می‌گیرد، جمهوری اسلامی ایران همواره به کشور عربستان به عنوان دوست و با علاقه به ارتباط و تعامل نگاه کرده است و ما هیچ‌گاه سعی نکردیم عامل ترک و تیرگی روابط باشیم.
وی افزود: انتظار داریم تغییر و تحولات کشورهای همسایه ما را بیشتر به سمت تعامل در ارتباط و تعمیق روابط سوق دهد و به ما اعتماد کنند و ما نیز در صورتی که نگاه خود را تغییر دهند و با مسائل منطقه واقع‌بینانه برخورد کنند به آنها اعتماد خواهیم کرد.
نوش‌آبادی تصریح کرد: آنها باید با اتکا به مردم کشورهای خود و ظرفیت‌های منطقه‌ای نسبت به حل و فصل مسائل بیندیشند و کمتر تحت تأثیر القائات، تحریم‌ها و تصمیم‌گیری‌های دیگران قرار گیرند. ما همسایه هستیم و شرایط همسایگی ایجاب می‌کند که مشکلات را خود حل کنیم.
وی با اشاره به اینکه نگاه بدبینانه بین ایران و عربستان باید برداشته شود، اظهار داشت: باید مطابق منافع دو کشور قدم برداریم و تلاش کنیم روابط سرد موجود به گرمی بگراید و یخ روابط آب شود.
نوش‌آبادی بیان کرد: انتظار ما این است که پادشاه جدید عربستان فصل جدید در روابط ایجاد کند. انتظار دولت‌ها و البته ملت‌ها این است که در آینده گام‌هایی برای حل و فضل مشکلات برداشته شود چرا که به هر حال سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران توسعه مناسبات و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و دوره‌ای با همسایگان است.