طبیعت و محیط زیست در اسلام
محیط زیست از اهمیت بالایی در اسلام برخوردار است. قرآن می فرماید:
· خداوند شما را از زمین خلق کرد و شما را مامور آبادانی آن نمود. [1]
پیامبر اسلام (ص) نیز در مورد حفاظت از محیط ریست فرمایشات بسیار جالبی داشته اند که برخی از آنها عبارتند از:
· کسی که درخت بیابانی و درخت مورد استفاده انسان را آب دهد، بسان کسی است که انسان مومنی را سیراب کرده است.[2]
· اگر قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد ، چنانچه بتواند برنخیزد تا آن را بکارد ، باید آن را بکارد. [3]
· هر کس درختی بکارد و در نگهداری آن بکوشد تا میوه دهد، در برابر هرچه از آن میوه به دست آید، پاداشی نزد خدا خواهد داشت.[4]
· هر که نهالی بکارد، خداوند به مقدار میوهای که از آن درخت به دست میآید، در نامه اعمال او پاداش مینویسد. [5]
· هر مسلمانی درختی بنشاند یا کِشتهای بکارد و انسان یا پرنده یا ارپایی از آن بخورد، برای او صدقه محسوب میشود. [6]
· شکستن شاخه ای از درخت مانند شکستن بال فرشتگان است.
· نخل را نسوزانید و آن را در آب غرق نکنید. درخت بارور را قطع نکنید و زراعت را به آتش نکشید؛ زیرا شما نمیدانید، شاید در آینده به آن نیازمند شوید. [7]
امام علی(ع) نیز می فرمایند:
· انسانها مورد سوال واقع میشوند حتی درمورد زمینها و چهارپایان .[8]
· نگاه کردن به سبزه، موجب شادابی است. [9]
· امام علی (ع) همچنین به مالک اشتر فرمود: باید توجّه تو به آباد کردن زمین بیش از توجّه به گرفتن خراج باشد؛ زیرا آن (خراج) جز در نتیجه آبادانی فراهم نمیآید. [10]
امام صادق (ع) می فرمایند:
· زراعت کنید و درخت بکارید؛ به خدا قسم آدمیان کاری برتر و پاکتر از این نکردهاند.[11]
· زندگی جز با سه چیز خوش نمیشود: هوای پاک، آب فراوان گوارا و زمین نرم و سست (آماده زراعت).[12]
· گنجهای الهی در زمین نهفته است و هیچ کاری نزد خداوند، محبوبتر از زراعت و کشاورزی نیست. تمام پیامبران خدا کشاورز بودند، جز ادریس که کارش دوزندگی بود. [13]
· کشاورزان گنجهای مردماناند. [14]
· درختان میوه را قطع نکنید که خداوند بر شما عذاب فرو مىریزد .[15]
گردآورنده: محمد حسن قدیری ابیانه
[1] هوانشاکم من الارض و استعمرکم فیها (قرآن،سوره هود، آیه 61)
[2] من سقی طلقه او سدره مکانما سقی مومنا من الماء (وسائل الشیعه /ج/12/ص 25/ح4)
[3] إن قامَتِ السَّاعَةُ و فِی یَدِ أحَدِکُم فَسیلَةٌ ، فإنِ استَطاعَ أنْ لایَقومَ حَتّی یَغرِسَها ، فَلیَغرِسْها (کنزالعمّال ، ح ۹۰۵۶ .)
[4] مَن نَصَبَ شَجَرَةً و صَبَرَ عَلی حِفظِها والِقیامِ عَلَیها حَتّی تُثمِرَ کانَ لَهُ فی کُلِّ شَیءٍ یُصابُ مِن ثَمَرِها صَدَقَةٌ عِندَ اللَّهِ. (میزان الحکمه، ح 9143)
[5] ما مِن رَجُلٍ یَغرِسُ غَرساً إلاّ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ مِنَ الأجرِ قَدرَ ما یَخرُجُ مِن ثَمَرِ ذلِکَ الغَرسِ. (کنزالعمّال، ح 9057)
[6] قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : ما مِن مُسلِمٍ یَغرِسُ غَرسَاً أو یزَرَعُ زَرعَاً، فَیأکُلُ مِنهُ إنسانٌ أوطَیرٌ أو بَهیمَةٌ إلاّ کانَت لَهُ بِهِ صَدَقَةٌ. (مستدرک الوسائل، ج 13، ص 460)
[7] لا تُحرِقُوا النَّخلَ و لا تُغرِقوهُ بِالماءِ و لا تَقطَعُوا شَجَرَةً مُثمِرَةً و لا تُحرِقُوا زَرعاً لأِنَّکُم لا تَدرونَ لَعَلَّکُم تَحتاجُونَ إلَیهِ. (الکافی، ج 5، ص 29)
[8] فانکم مسئولون حتی عن البقاع و الهائم(اصول کافی،ج2،ص331،ح6)
[9] النَّظَرُ إلَی الخُضرَةِ نُشرَةٌ. (نهج البلاغه، حکمت 400)
[10] للاشتر
نخعی: وَلیَکُن نَظَرُک فی عِمارَةِ الأرضِ أبلَغَ مِن نَظَرِکَ فی استِجلابِ
الخَراجِ لأِنَّ ذلِکَ لایُدرَکُ إلّا بِالعِمارَةِ.
(نهج
البلاغه، نامه 53)
[11] اِزرَعُوا و اغرِسُوا وَاللَّهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَجَلَّ و لا أطیَبَ مِنهُ. (بحار الأنوار، ج 103، ص 68.)
[12] لا تَطیبُ السُکنی إلّا بِثَلاثٍ: الهَواءِ الطَّیِّبِ وَ الماءِ الغَزیرِ العَذبِ و الأرضِ الخَوّارَةِ. (تحف العقول، ص 320)
[13] الحدیث،ص 6.
[14] الزّارِعُونَ کُنوزُ الأنامِ. (الکافی، ج 5، ص 261)
[15] لاتَقطَعُوا الثِّمارَ فَیَبعَثَ اللّهُ عَلَیکُم العَذابَ صَبًّا ( الکافى ، ج 5 ، ص 294 )