متن زیر بخشی از یکی از فصول کتاب "سبک اقتصادی و فرهنگی زندگی؛ از خودتحریمی در اقتصاد مقاومتی تا عزم ملی و مدیریت جهادی در اقتصاد مقاومتی؛ فرهنگ کارآفرینی" نوشته محمدحسن قدیری ابیانه است که به تشریح یکی از خواسته ای مردم یعنی افزایش حقوق ها و قدرت خرید افراد جامعه مربوط می شود.

چگونگی افزایش سطح عمومی حقوق ها در ایران و چهان

بسیاری از افراد از سطح عمومی حقوق‌ها گلایه می‌کنند و حقوق خویش را با حقوق همتایان خویش در کشورهای ثروتمند مقایسه می‌کنند.

اگر بخواهیم سطح عمومی حقوق‌ها و درآمدها در ایران را با کشورهای دیگر مقایسه کنیم، باید با کشورهایی که تولید سرانۀ‌شان نزدیک به تولید سرانه ایران است، مقایسه کنیم.

برای محاسبه درآمد سرانه، دو فرمول وجود دارد. روشی که سازمان‌های بین‌المللی، آمار خود را بر اساس آن محاسبه می‌کنند، روش برابری قدرت خرید[1] است.

روش دوم برای محاسبه درآمد سرانه، تقسیم تولید ناخالص ملی کشور بر جمعیت و به دست آمدن عدد درآمد سرانۀ کشور است.[2]

هر دوی این آمارها قابل اتکا هستند؛ اما مفاهیم آن‌ها قدری متفاوت است.

 معنای ملاک قدرت خرید

معنای آمار بر اساس قدرت خرید این است که: چه مقدار درآمد به قیمت کشور الف قدرت خریدی به اندازۀ همان مقدار درآمد به قیمت دیگر کشورها دارد. همۀ کشورها قدرت درآمد را با قدرت خرید مقایسه می‌کنند.

به طور مثال قیمت فروش یک بطری آب معدنی یک‌ونیم لیتر در ایران حدود 600 تومان است؛ در حالی که در اروپا حدود یک یورو می‌باشد. در محاسبه از روش قدرت خرید، قدرت خرید 600 تومان با یک یورو برابری می‌کند، لیکن بر اساس تولید ناخالص داخلی یک بطری آب در اروپا یک یورو (حدود4200 تومان) و در ایران 600 تومان، یعنی حدود یک هفتم نرخ اروپا محسوب می‌گردد.^[3]

به عبارتی دیگر هر یورو در ایران و معادل ریالی آن، قدرت خریدی 7 برابری در رابطه با آب نسبت به قدرت خرید یورو در اروپا دارد.

سازمان ملل، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول هر دو آمار را با هم ارائه می‌دهند که بر اساس این آمارها در بین کشورهای دنیا، در حال حاضر ایران از لحاظ قدرت برابری خرید، کشور 17 در دنیاست و بر اساس فهرست صندوق بین‌‍‍‌المللی پول ایران مطابق با روش PPP رتبۀ 27 را دارا می‌باشد.

قدرت اقتصادی ایران در جهان

تولید ناخالص داخلی ایران بر اساس قدرت خرید در سال 2013 به 987 میلیارد دلار رسیده و ایران هجدهمین قدرت اقتصادی دنیا در این سال شناخته شده است.

تولید ناخالص داخلی ایران در این سال نسبت به سال قبل از آن 15 میلیارد دلار کاهش داشته و به زیر یک تریلیون دلار رسیده است. ایران در سال 2011 برای نخستین بار تولید ناخالص داخلی یک تریلیون دلاری را تجربه کرد. تولید ناخالص داخلی ایران در این سال به یک تریلیون و 21 میلیارد دلار رسید. این رقم در سال 2012  به یک تریلیون و 2 میلیارد دلار کاهش یافت.

آمریکا بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در سال 2013 شناخته شده است. تولید ناخالص داخلی آمریکا بر اساس قدرت خرید در این سال 16 تریلیون و 720 720 میلیارد دلار برآورد شده است. پس از این کشور، چین با 13 تریلیون و 370 میلیارد دلار و هند با  4 تریلیون و 960 میلیارد دلار به‌ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار گرفته‌اند.

کشورهای ژاپن، آلمان، روسیه، برزیل، انگلیس، فرانسه، مکزیک، ایتالیا، کره جنوبی، کانادا، اسپانیا،‌ اندونزی، ترکیه و استرالیا نیز به‌ترتیب در رتبه‌های چهارم تا هفدهم بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان قرار گرفته‌اند.

عربستان با تولید ناخالص داخلی 927 میلیارد دلاری یک پله پایین‌تر از ایران در رتبه نوزدهم و تایوان با تولید ناخالص داخلی 926 میلیارد دلاری در رتبه بیستم قرار گرفته‌اند.^[4]

قدرت خرید هر ایرانی

البته ارزانی کالاها در یک کشور، عملاً موجب اسراف در مصرف بی‌رویه و اتلاف سرمایه‌ها شده و از موانع مهم پیشرفت است. کما اینکه ارزانی سوخت در ایران موجب مصرف 80 میلیارد دلاری سوخت در کشور در سال 1392 شده که حداقل 30 میلیارد دلار آن قاچاق و اسراف در مصرف سوخت است

 سرانۀ تولید ایران بر اساس روش GDP

اما سرانۀ تولید ایران بر اساس روش GDP مطابق با این جدول، ایران از میان 173 کشور مورد اشاره در این رتبه‌بندی، در رده 96 قرار دارد.

کشورهای آذربایجان، دومینیکن، جامایکا، بوسنی، پرو، مقدونیه به عنوان کشورهایی که درآمد سرانه‌ای بیش از ایران دارند و نیز کشورهایی که بلافاصله پس از ایران قرار می‌گیرند، نامیبیا، الجزایر، اردن، چین، تونس، تایلند و آلبانی است.

البته اگر آنچه ناشی از منابع طبیعی خداداد، مثل نفت را است، از تولید سرانه کم کنیم و فقط میزان تولید ناشی از کار و تلاش مردم را محاسبه نماییم، درخواهیم یافت که وضع از این نیز بدتر است و در نتیجه متوسط سطح رفاه و حقوق مردم در ایران بسیار بیش‌تر از سایر کشورهایی است که تولید سرانه‌شان به ایران نزدیک است.

بنابراین راه افزایش سطح عمومی حقوق‌ها و رفاهیات افزایش تولید سرانه می‌باشد و آن‌هم از طریق افزایش تولید ملی و حمایت از کار و سرمایۀ ایرانی، جهاد اقتصادی، کار و همت مضاعف، فرهنگ و وجدان کاری، پرهیز از اسراف و پرهیز از مصرف کالاهای خارجی، اصلاح سبک زندگی، تحقق اقتصاد مقاومتی و... امکان‌پذیر است که به نوبۀ خود بستگی به تلاش آحاد مردم دارد.

این راهِ عملی برای افزایش سطح عمومی حقوق‌ها و رفاهیات عمومی است. رابطۀ سطح عمومی حقوق‌ها و رفاهیات با سرانۀ تولید باید برای مردم روشن شده و به ملکۀ ذهن مردم تبدیل گردد به نحوی که بتوانند راه را از بیراهه تشخیص داده و آنچه به عملکرد خود آنان بستگی دارد را از دیگران مطالبه نکنند.

فهرست درآمد سرانه کشورهای جهان

نگاهی به آمار بانک جهانی^[5] از درآمد سرانۀ سالیانه در کشورهای جهان نشان می‌دهد که ایران از میان 173 کشور مورد اشاره در این رتبه‌بندی، در رده 96 قرار دارد.

این آمار از تقسیم درآمد ملی هر کشور به جمعیت آن کشور به دست می‌آید. شاخص درآمد ناخالص ملی[6] ذکرشده در این رتبه‌بندی بر اساس نرخ ثابت اسمی است؛ اگر چه بر اساس سایر شاخص‌های بانک جهانی در مورد درآمد سرانه، همانند قدرت خرید و... نیز رتبۀ ایران تغییر چندانی نمی‌کند و دامنۀ تغییرات آن چندان محسوس نیست.

گفتنی است، این آمار مربوط به آمار ارائه‌شده در هر کشور می‌باشد.

فهرست برخی از کشورها بر اساس درآمد سرانۀ سالیانه به شرح زیر است:

1. موناکو با درآمد سرانۀ 183 هزار و 150 دلار.
2. کشور لیختن اشتاین با 137 هزار و 70 دلار.
3. سرزمین برمودا 89235 دلار.
4. نروژ 87350 دلار.
5. لوکزامبورگ 76 هزار و 980 دلار.
6. قطر 72 هزار و 532 دلار.
7. سوئیس 71 هزار و 520 دلار.
8. دانمارک 59 هزار و 400دلار.
9. کویت 51 هزار و 365 دلار.

10. سوئد 50 هزار و 110 دلار

1. آمریکا 47 هزار و 340 دلار.
2. اتریش 47 هزار 30 دلار.
3. استرالیا 46 هزار و 200 دلار.

20. کانادا 43 هزار و 250 دلار.

21. آلمان 45 هزار و70 دلار.

22. فرانسه 42 هزار و 370 دلار.

23. امارات متحده عربی 41 هزار و 930 دلار.

24. ژاپن 41 هزار و 850 دلار.

27. انگلیس 38 هزار و 200 دلار.

41. کره جنوبی 19 هزار و 890 هزار و 890 دلار.

46. عربستان سعودی هزار و 190 دلار.

90. جمهوری آذربایجان 5330 دلار.

91. جمهوری دومینیکن 5030 دلار

92. جامائیکا 4800 دلار.

93. بوسنی و هرزگوین 4770 دلار.

94. پرو 4700 دلار.

95. مقدونیه 4570 دلار.

96. ایران 4520 دلار.

97. نامیبیا 4500 دلار.

98. الجزایر 4450 دلار.

99. اردن 4340 دلار.

100. چین 4270 دلار.

101. تونس 4160 دلار.

102. تایلند 4150 دلار.

103. آلبانی 3960 دلار.

104. آنگولا 3940 دلار.

114. سوریه 2750 دلار.

118. اندونزی 2500 دلار.

119. مصر 2420 دلار.

120. عراق 2340 دلار.

128. هند 1330 دلار.

142. پاکستان 1050 دلار.

152. بنگلادش 700 دلار.

166. افغانستان 410 دلار.

173. بروندی 170 دلار.

بر اساس این شاخص، ایران با درآمد سالیانۀ سرانه 4520 دلار در این رتبه‌بندی در ردۀ 96 قرار دارد.

مقایسه حقوق‌ها و رفاهیات بدون توجه به میزان درآمد و تولید سرانۀ کشور امر باطلی است و اگر بخواهیم سطح عمومی حقوق‌ها به کشورهای ثروتمند برسد، باید تولید سرانه را به سطح آن کشورها برسانیم. آن‌هم ممکن نیست مگر با افزایش چشمگیر کار و تلاش آحاد مردم.

مطالبه‌کردن سطح حقوق و رفاهیات سایر کشورها، صرفاً از مدیریت کشور و نادیده‌گرفتن نقش خویش در تحقق آن، مشکلی را حل نمی‌کند و بر مشکلات کشور می‌افزاید.

چگونگی بهبود قدرت خرید مردم و رفاه عمومی

افزایش قدرت خرید و رفاهیات مردم نیز تابعی از افزایش تولید سرانۀ کشور است که –همان‌طور که گفته شد – از جمله به افزایش ساعات مفید کاری و پرهیز از اسراف توسط  آحاد مردم بستگی دارد.