درآمدهای نفتی، تحریم ها و راهکارها
سخنرانی دکتر قدیری ابیانه در طرح ضیافت اندیشه دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
با مشکلات اقتصادی چه باید کرد؟
دکتر قدری ابیانه در سخنرانی خود که در جمع دانشجویان شرکت کننده در طرح ضیافت اندیشه برگزار شد ترجیح داد از دریچه نفت و درآمدهای نفتی به بیان راهکارهای خود برای حل مشکلات کشور بپردازد. ایشان با اشاره به یک دغدغه و سوال مردم مبنی بر اینکه چرا با وجود درآمد نفتی بالا، هنوز کشورمان با معضلات و مشکلات فراوانی روبروست، گفت: مردم یا چنین سوالی را مطرح می کنند و یا اینکه در پس ذهن آنها چنین سوالی وجود دارد و ما باید به این سوال پاسخ دهیم که مقدمه اش این است که مشخص کنیم درآمد ما از نفت چقدر است. قدیری ابیانه سپس به طرح پرسشی از تعدادی از دانشجویان حاضر در سالن در مورد میزان سهم ماهانه هر ایرانی از صادرات نفت پرداخت که عمده دانشجویان اظهار کردند تصور می کنند مقدار این درآمد ماهانه باید رقمی میلیونی باشد.
قدیری ابیانه سپس گفت: با فرض صدور دو میلیون و سیصد هزار بشکه نفت در هر روز، در ماه میشود 69 میلیون بشکه که اگر بر 75 میلیون جمعیت تقسیم کنیم به ازای هر نفر کمتر از یک بشکه می رسد. این آمار چیزی است که هم در منابع داخلی و هم در منابع خارجی ذکر می شود و تنها ان قلتی که در این آمار وجود دارد این است که نمی توانیم تمام این دو میلیون و سیصد هزار بشکه را صادر کنیم، به عنوان مثال مخالفین و منتقدین بودجه دولت می گویند این بودجه ای که به فرض صادرات حداکثری نفت نوشته اید توهمی است چرا که شما پیش از این و در شرایط بدون تحریم هم نتوانسته اید این مقدار از نفت را صادر کنید.
سفیر سابق جمهوری اسلامی در مکزیک و استرالیا افزود: اگر بودجه عمومی کل کشور را هم در نظر بگیریم که درآمد نفت در آن 570 هزار میلیارد ریال است و آن را به 75 میلیون جمعیت و بر 12 ماه تقسیم کنیم رقمی که به دست می آید 63 هزار تومان صادرات نفت به ازای هر نفر در هر ماه می شود.
قدیری ابیانه سپس با اشاره به اینکه چرا باید تصور دانشجویان ما از درآمد نفتی اینگونه توهمی باشد، افزود: اگر در بودجه 1389 این تقسیمها را انجام بدهیم به 48 هزار تومان می رسیم. از این 48 هزار تومان، 33 هزار تومانش صرف امور عمرانی شد و 13 هزار تومانش هم بودجه آموزش و پرورش بود. در حالیکه فقط 2 هزار تومان از درآمد نفتی می ماند، 9 هزار تومان فقط بودجه وزارت بهداشت بوده است، حالا بماند که این رقم فقط میزان صادرات بوده و بایستی میزان هزینه ها را از آن کم کرد.
دکتر قدیری ابیانه چنین ادامه داد: حالا باید ببینیم چه فرقی می کند که ما تصور کنیم که درآمد و سهم ما از نفت میلیونی است با حالتی که درآمدمان 63 هزار تومان باشد؟ طبیعتاً هر چقدر که تصور بالاتر از واقعیت باشد به همین میزان توقع هم بالاتر خواهد بود و به همین میزان نارضایتی و بدبینی نسبت به مدیریت و نظام و دولت و گاهی هم اسلام پیش می آید.
این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: من از ریاست دانشگاه شما پرسیدم که هزینه تحصیل یک دانشجوی دولتی چقدر است، ایشان رقم دو میلیون تومان در سال را گفتند. معنی این حرف آن است که دولت پول نفت را از چند نفر گرفته و داده به شما تا تحصیل کنید.
قدیری ابیانه سپس در جواب سوال دانشجویی که پرسیده بود مگر منبع درآمد ما فقط نفت است گفت: بله، ما گاز داریم، پسته داریم، فرش داریم، خاویار داریم، مالیات و عوارض داریم، واگذاری شرکتهای دولتی را داریم که نوعی سرمایه فروشی است، و چیزهای دیگری که به عنوان درآمد داریم. برخی منابع دیگر هم هست که منبع مالی هست اما درآمد نیست، مثل وامها. مجموع درآمدها و منابع دولت در بودجه عمومی می آید.
نکته اول این است که برخی از محصولات ما مستقیماً برای دولت درآمدی ندارند، مثل فرش که پول فروشش به جیب تولید کننده و صادر کننده می رود و چه بسا دولت برای صادرات آن هزینه هم بکند. نکته بعدی این است که اگر کل بودجه عمومی کشور را که شامل همه درآمدهای نفتی و غیرنفتی است را بر 75 میلیون جمعیت و بر 12 ماه تقسیم کنیم به ازای هر فرد 187 هزار تومان در ماه در می آید. در حالی که حتی این مقدار هم با تصوری که شما فقط از درآمد نفت داشتید خیلی فاصله دارد.
قدیری ابیانه سپس افزود: من همیشه در روز دانشجو به دانشجویان می گویم که چه کسی گفته است که روز دانشجو روز مطالبات دانشجویی است؟ دانشجو باید پاسخگو باشد. سهم سه چهار نفر را از نفت کاملاً گرفته و به شما داده اند تا درس بخوانید، شما باید پاسخ دهید که با این پولی که صرف تو شد خوب درس خواندی؟ چه دردی را از کشور می توانی برطرف کنی؟ شما فقر کپرنشینان کشور را در هزینه های تحصیلی خودتان ببینید.
من یقین دارم اگر الان پای صحبت دانشجویان بنشینیم می گویند در خوابگاه فلان مشکل را داریم، خوراکمان دوست داریم بهتر شود، تفریح و تجهیزات ما بیشتر شود. معنی این حرف این است که چند نفر دیگر را هم از سهم نفتشان محروم کن و سهمشان را به من بده. دانشجویان گاهی می روند اعتراض می کنند، شیشه می شکنند و می گویند بیشتر می خواهیم، آن کپر نشین که صدایش به جایی نمی رسد، مسئولین هم می گویند خودمان را به دردسر نیندازیم و این دانشجویان را ساکت کنیم، در نتیجه باز هم امکانات دانشجویان را افزایش می دهند. یک کارمندی که حقوق او 600 هزار تومان در ماه است می آید می گوید این پول حضور من است. این کارمند سهم ده نفر را از نفت گرفته است و بعد تازه می گوید این فقط پول حضور من است! این خیلی خیانت است، چون تو قرارداد بستی که روی 8 ساعت کار مفید کنی و در مقابلش این پول را بگیری، کم یا زیاد متعهد شده ای.
قدیری در مثال دیگری گفت: پول نفت پول همه ملت است و تخصیص آن به دانشجویان به معنی گرفتن پول چند نفر دیگر و دادن آن به دانشجویان است و بر این اساس دانشجویان دانشگاه آزاد هم دارند پول تحصیل خودشان را می دهند و هم بخشی از پول تحصیل دانشجویان دولتی را.
قدیری ابیانه در ادامه سخنان خود در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان در مورد اینکه سهم فساد اداری در کمبود بودجه چیست گفت: من منکر آن نیستم و دارم می گویم بخشی از مشکلات ما ناشی از ضعف یا فساد مدیریتی است و بخشی از آن هم ناشی از توهم ما. متاسفانه به خاطر همین نگاه توهمی خیلی اتفاقات در کشور ما می افتد. به عنوان مثال در آمریکا یکی از نامزدهای حزب جمهوری خواه با شعار کاهش 15 درصدی مالیاتها وارد عرصه انتخابات شد اما رأی نیاورد، اما اگر در ایران کسی چنین شعاری دهد رأی می آورد. در آمریکا علت اینکه آن فرد رأی نیاورد این است که مردم می دانند که بین منابع درآمدی دولت و خدماتی که دولت می دهد رابطه مستقیم است و اگر کسی 15 درصد مالیات را کاهش دهد بالاجبار باید خدمات دولتی هم کاهش داده شود و چون مردم کاهش خدمات دولتی را نمی خواستند به او رأی ندادند اما در ایران مردم رابطه ای بین منابع درآمدی دولت و هزینه ها قائل نیستند، همه نامزدهای انتخابات می گویند من می آیم فلان کار را انجام می دهم.
قدیری ابیانه در مورد وعده و عیدهای نمایندگان مجلس نیز گفت: این نمایندگان اینطور نیست که بخواهند کسی را فریب دهند بلکه خودشان هم این مسئله را متوجه نیستند و در توهمند. من همین سوالی را که از شما پرسیدم از نمایندگان مجلس پرسیدم که یک نامزد مجلس به من گفت ماهی 5 میلیون تومان. این افراد با این تصور وقتی وارد مجلس می شوند سال اول نمایندگان، مخصوصاً جدیدها، سال اتلاف وقت است، چون مصوبات آنها از روی حساب کتاب نیست و شورای نگهبان این مصوباتشان را اصولاً قابل بررسی نمی داند چون منابع مالی برای هزینه کردن در طرح ها را مشخص نمی کنند.
قدیری ابیانه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: الان بین همه افرادی که خائن نیستند اجماع وجود دارد که به دنبال پیشرفت ایران باشند. الان بحث ما این است که راه این پیشرفت چیست؟ چون اگر دولت و مجلس بیایند مصوبه و قانون بگذارند که تورم را صفر کنند که صفر نمی شود، چون اگر این گونه بود همان سال اول این کار را می کردند. راهش را باید پیدا کرد. همین مسئله در مورد بیکاری و اشتغال وجود دارد.
قدیری ابیانه خطاب به دانشجویان حاضر در سالن گفت: من به شما می گویم که شما دارید درس می خوانید تا برای تک تک مشکلات این کشور راه کار پیدا کنید. ما مشکلمان در دانشگاه ها این است که دانشجویان ما خودشان را بخشی از راه حل نمی دانند، بلکه بخشی از صورت مسئله می دانند که دیگران باید بیاند و مشکلاتشان را حل کنند. دانشجویان ما دنبال پیدا کردن کار هستند نه دنبال تولید کار برای خودشان و برای کسانی که پشت کنکور مانده اند و هزینه تحصیل دانشجویان دانشگاههای دولتی را داده اند.
من با این فرهنگ که جوانان را صورت مسئله بدانیم و نه راه کار، مشکل دارم، این یک معضل فرهنگی در کشور است، البته مشکل و معضل فرهنگی این نیست که مسئولان یا اهالی رسانه می گویند که به فکر جوانان باشید، بلکه این است که حتی جوانان و دانشجویان، خودشان هم دارند همین را تکرار می کنند. نحوه درس خواندن کسی که خودش را صورت مسئله می داند قطعاً با نحوه درس خواندن کسی که خودش را راه کار می داند فرق خواهد کرد. اولی می گوید به من امکانات بدهید تا کار کنم! در حالیکه او خودش بزرگترین امکان است، جوانی و سلامت مغز و جسم او امکان است. البته این چیزی از وظیفه دولت کم نمی کند که بودجه را به صورت بهینه مصرف کند.
قدیری ابیانه در جمع بندی سخنان خود افزود: این تلقی در کشور ما که کشور همانند یک قطاری است که دولت لوکوموتیو آن است و مردم تنها مسافرش هستند تلقی غلطی است. درست این است که مملکت همانند یک کشتی پارویی است که همه ما پاروزن آن هستیم. من اگر کشاورزی می خوانم باید به دنبال آن باشم که چطور با مصرف کمتر آب محصول بیشتری به دست می آوریم. ما ضمن اینکه باید مسئولان را به خاطر عملکردشان مورد مؤاخذه قرار دهیم و از ایشان در مورد عملکردشان بپرسیم اولاً باید واقع بین باشیم و ثانیاً بدانیم که همه چیز را نمی توانیم از مسئولان بخواهیم.
نقش مدیریت صالح واجب، اما ما نقش خودمان را نباید فراموش کنیم. ما هر کدام باید خودمان را دارای نقش اصلی تعریف کنیم. به عنوان مثال میزان تورم را عرضه و تقاضا تعیین می کند نه بخشنامه دولت. کاهش قیمت هندوانه در این روزها به خاطر افزایش عرضه آن و رسیدن فصلش است نه بخاطر کارهای دولت. اگر کاهش تورم می خواهیم، راهش این است: افزایش تولید، کاهش مصرف. افزایش تولید دست 75 میلیون ایرانی است. ساعت مفید کاری در نهادهای دولتی یک ساعت و خورده ای و در شرکتهای خصوصی 2 ساعت و خورده ای است. که اگر دو برابر کار کنیم باز هم از متوسط جهانی کمتر است.
با این نگاه هر کس ساعت کاری اش کم است یا اسراف می کند عامل تورم است. البته این فرهنگ همینطوری ایجاد نشده است بلکه استعمار در این زمینه کار کرده است. در این کشور حکومت پهلوی 50 سال سیاستهای استعمار را پیاده کرده است. سیاست استعمار این بوده است که اولاً کشورهای نفت خیز نباید تولید ثروت داشته باشند و ثانیاً درآمد نفتی حکومت نباید صرف عمران و آبادانی کشور شود، برای همین برنامه ریزی های فرهنگی شان به این سمت رفت که فرهنگ کار را از ما بگیرد. به این ترتیب دیگر تولیدی صورت نمی گیرد. متاسفانه علی رغم همه موفقیتهای پس از انقلاب ما در این زمینه فرهنگی موفق نبوده ایم. دوماً برای اینکه پول خرید نفت دوباره به خودشان برگردد فرهنگ مصرف گرایی را تبلیغ کردند و متاسفانه در مصرف هم، مصرف کالای خارجی معیار تشخص و امتیاز اجتماعی شد. با این نگاه هر کس کالای خارجی را به کالای داخلی ترجیح می دهد در بیکاری در این کشور شریک است.
هر وقت ما از این فرهنگ که بهترین کار تفریح است، به این نگاه اسلامی رسیدیم که بهترین تفریح کار است مشکلات ما حل می شود. در کشور ما فیلمی نیست که در آن از کار کردن به عنوان سگ دویی نام برده نشود. بنابراین باید ما برای خودمان نقش قائل باشیم و خودمان را باور کنیم و فرهنگ عمومی کار و مصرف را اصلاح نماییم.