پایگاه شخصی دکتر محمد حسن قدیری ابیانه

گروه اقتصاد ــ در نشست «تعهد و تخصص مسئولان و نقد مسئولانه» بیان شد که نظام اقتصادی دولتی در طول تاریخ با شکست مواجه شده است. 

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «تعهد و تخصص مسئولان و نقد مسئولانه»، عصر امروز، دوشنبه، ۲۳ اردیبهشت‌ماه، با حضور صادق زیباکلام، کارشناس مسائل سیاسی و محمدحسن قدیری ابیانه، سفیر اسبق ایران در مکزیک و کارشناس مسائل استراتژیک، در غرفه ستاد امر به معروف و نهی از منکر در بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.

زیباکلام در ابتدا به بیان دیدگاه خود درباره رویکرد جدید تیم ستاد امر به معروف و نهی از منکر و تمرکز آنان به نقد مردم نسبت به مسئولان پرداخت و اظهار کرد: لازم است در ابتدا چند نکته را عرض کنم؛ اولاً اصطلاح امر به معروف و نهی از منکر جایگاه خوبی در جامعه ما پیدا نکرده و برای مثال به گیر دادن به حجاب دیگران تعبیر می‌شود؛ لذا این موضوع تاکنون به عنوان یک پدیده فرهنگی مقبول در جامعه شناخته نشده است.

وی ادامه داد: اگر به یک نفر گفته شود که آقای زیباکلام آمر به معروف و ناهی از منکر است شاید برای بنده خیلی مناسب نباشد و نگاه منفی نسبت به من پیدا شود. بر اساس مصوبه مجلس، مردم این حق را دارند که از دولت و مسئولان انتقاد کنند. اکنون چنین انتقادی صورت می‌گیرد، اما مسئله این است که باید بتوان از بخش‌های دیگر هم انتقاد کرد. بنابراین نباید قوانین موجود در این زمینه صرفاً بر روی کاغذ باقی بماند. به همین دلیل بنده معتقدم موضوع امر به معروف و نهی از منکر به خوبی در جامعه ما جا نیفتاده است.

امر به معروف فقط یک حق نیست، بلکه یک وظیفه است

قدیری ابیانه در ادامه به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت و گفت: معتقدم امر به معروف و نهی از منکر فقط یک حق نیست بلکه یک وظیفه است. طبیعتاً اگر بتوانیم این بحث را در جامعه ترویج کنیم امر مثبتی است. دکتر زیباکلام موضوع حجاب را مثال زدند، اما حد آن را بیان نکردند. در کشورهای غربی برخی برهنه به خیابان می‌آیند، اما طبیعتاً چنین چیزی در کشور ما ممکن نیست؛ لذا باید حد و حدود آن را مشخص کنیم.

قدیری ابیانه بیان کرد: متأسفانه در کشور ما هنوز برخی مسئولان نمی‌دانند که حقوق و دستمزد آنها از جیب مردم است و حتی برخی مردم هم این موضوع را نمی‌دانند؛ لذا باید هم مردم و هم مسئولان از رئیس جمهور گرفته تا یک کارمند معمولی بر این موضوع واقف شوند و این حس باید در میان حقوق‌بگیرها و مردم تقویت شود.

وی ادامه داد: سال گذشته پیش‎بینی شده بود ۹۶ هزار میلیارد تومان صادرات نفت، گاز و میعانات گازی داشته باشیم که برای هر ایرانی ماهانه معادل ۱۰۰ هزار تومان است؛ یعنی اگر یک کارمند ۱ میلیون تومان حقوق بگیرد، در واقع سهم ۱۰ نفر از صادرات نفتی ایرانیان را دریافت کرده است. این موضوعی است که کارمندان و حقوق بگیران ما باید آن را بدانند، اما براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ساعت کاری مفید در ادارات دولتی ایران در حدود ۲۲ دقیقه در روز است. چراکه برخی از کارکنان، بودجه دولت را مجزا از حقوق مردم می‌دانند.

این کارشناس مسائل استراتژیک یادآور شد: باید شفایت نسبت به برداشت از بیت المال به صورت حقوق و پاداش و مزایا ایجاد گردد تا مردم به عنوان صاحبان اصلی بیت المال از میزان دستمزد دقیق و ماهانه مسئولان و کارکنان حتی رئیس‌جمهور و نیز از میزان مالیات های پرداختی آنان آشنا باشند. اگر مردم در جریان این موضوع باشند دیگر شاهد حقوق‌های نجومی و سایر مفاسد اقتصادی نخواهیم بود.

برخی اهداف جایگزین گفتمان اصلی انقلاب شد

زیباکلام در ادامه اظهار کرد: اشکال اساسی ما این بود که بعد از انقلاب به جای اینکه به سمت تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب برویم، برخی اهداف دیگر جایگزین گفتمان اصلی شدند. یکی از موضوعات مهم در ابتدای انقلاب اسلامی، بحث تعهد و تخصص مدیر دولتی بود. وقتی بحث بالا گرفت حضرت امام خمینی (ره) فرمودند که نباید این موضوع را به سخره گرفت.

وی ادامه داد: ترکیه، امارات و مالزی، چهل سال قبل کجا بودند و الان کجا هستند؟ امارات سال گذشته ۸۰ میلیارد دلار درآمد و ترکیه هم ۱۵۰ میلیارد دلار صادرات داشته است. ۴۰ میلیون گردشگر هم در سال گذشته به ترکیه رفته‌اند و همه اینها باعث ایجاد میلیون‌ها شغل می‌شود، بنابراین باید بررسی کنیم که آن‌ها تعهد و تخصص را چگونه تعریف کرده‌اند؟

استاد دانشگاه تهران یادآور شد: آقای قدیری ابیانه به مفاسد اقتصادی اشاره کردند، اما سؤال این است که چرا اینهمه فساد اقتصادی در کشور داریم؟ آیا در هند، ترکیه، مالزی، ژاپن و نروژ هم وضعیت این گونه است؟ این در حالی است که در کشور خودمان سازمان‌های مختلفی برای مبارزه با فساد و مچ‌گیری افراد داریم و حتی افراد قبل از استخدام به میزان زیادی هم گزینش می‌شوند. بنابراین بحثم این است که وقتی در کشوری این‌همه گزینش صورت می‌گیرد، نباید این‌همه فساد اقتصادی رخ دهد و این در حالی است که هرچه جلوتر می‌رویم میزان فساد بیشتر می‌شود.

زیباکلام گفت: باید وضعیت کشور را با سایر کشورها مقایسه و دلایل موفقیت آن‌ها را بررسی کنیم. معتقدم نظام اقتصادی از زمان رضاشاه تا الان دولتی بوده و سیستم اقتصادی دولتی هم در طول تاریخ با شکست مواجه شده است. الان نبض اقتصادی ما در دست حکومت است و هیچ جایی از اقتصاد ایران را پیدا نمی‌کنید که در اختیار دولت نباشد، لذا تا در برنامه شما برای امر به معروف و امر به معروف به این بعُد از اقتصاد توجه نکنید، مدام درجا می‌زنیم و پیشرفت نخواهیم کرد.

قدیری ابیانه در ادامه اظهار کرد: اول انقلاب بحث تعهد و تخصص به میزان زیادی مطرح بود، زیرا متعهد متخصص کم داشتیم، اما الان چون متخصص زیاد شده بنابراین گفته می‌شود که باید در بین متخصص‌ترین افراد متعهدترین را انتخاب کنید. آقای زیباکلام به امارات اشاره کردند، اما در این کشور هم نفت و گاز پیدا شد و چون جمعیت کم‌تری دارند، لذا سهم بیشتری هم به مردم می‌رسد. میزان صادرت نفت در امارات، کویت و قطر به ازای هر تبعه آن کشور در طول یک سال معادل حدود 60 سال صادرات نفت یک ایرانی است. در ترکیه میزان ساعات کاری بیشتر است. در کره جنوبی ساعات مفید کاری در روز ۹ و نیم ساعت و در ژاپن ۸ ساعت است، اما در ادارت دولتی ایران ۲۲ دقیقه و در کل کشور حدود 2 ساعت است؛ بنابراین فرهنگ کار در کشور ما جا نیفتاده است و این مشکل بزرگی است.

ریشه وضعیت کنونی در قوانین است

وی ادامه داد: بنده ریشه این وضعیت را در برخی قوانین می‌دانم. الان تفاوت ارز دولتی با ارز آزاد در حدود ۱۰ هزار تومان است، لذا صدها هزار میلیاردها تومان جای رانت وجود دارد و تا قیمت ارز تک نرخی، شناور و آزاد نباشد این رانت وجود خواهد داشت؛ بنابراین بنده بخشی از دلایل وضعیت موجود را در مکانیزم رفتاری نهادهای تصمیم‌ساز می‌دانم. حتی اگر مسئولان بخواهند این وضعیت را اصلاح کنند با فشار افکار عمومی و برخی محافل مواجه می‌شوند. این وضعیتی است که در ترکیه و مالزی با آن مواجه نیستیم زیرا آ«جا ارز تک نرخی، شناور و آزاد است.

سفیر اسبق ایران در مکزیک گفت: نرخ ارز باید شناور شود و قیمت آن در بورس تعیین شود تا شاهد چنین رانت و مفاسدی نباشیم. حتی لازم است قیمت بنزین و سایر فرآورده ای نفتی واقعی گردد تا قاچاق آن منتفی شود، اما یک عده تحت عنوان دفاع از عدالت و حقوق مستضعفان با این کار مخالف هستند.

وی افزود: یکی از ریشه‌های مفاسد دولتی در کم‌کاری کارمندان است. الان بیشترین امنیت شغلی در ایران را کارگران افغانی دارند چون خوب کار می‌کنند؛ لذا باید نحوه استخدام و پرداخت حقوق را تغییر دهیم. استخدام‌های ما در شرایط کنونی مشکل دارد و براساس عدالت نیست. بنابراین باید مکانیزمی را برای انتصابات تعیین کنیم. از سوی دیگر باید در مورد حقوق‌ها شفاف‌سازی شود و اگر چنین اقدامی صورت گیرد دیگر کسی به راحتی میلیاردها تومان از بانک وام نمی‌گیرد که پس هم ندهد.

شکاف دولت ـ ملت

زیباکلام درباره لوازم خروج جامعه از انفعال و بی‌تفاوتی در برابر فساد مسئولان اظهار کرد: بنده معتقدم مشکل اساسی در کشور ما این است که در چند دهه گذشته منظماً شکاف دولت ـ ملت پدید آمده است. قبل از اعدام امیرمنصور آریا از قوه قضاییه پرسیدم که جرم ایشان دقیقاً چیست؟ چیزی به اسم مفسد فی الارض نداریم بلکه جرم باید به صورت روشن بیان کنیم و برای مثال اگر گواهینامه کسی را ضبط می‌کنیم باید با سند نشان دهیم که وی خلاف رانندگی کرده است. وقتی مه آفرید امیرخسروی اعدام شد، ۱۸ هزار نفر مشغول کار برای وی بودند و بعداً تمام این واحدها ضبط و بسیاری بیکار شدتد، لذا حساب و کتاب‌های ما باید روش و مشخص باشد.

زیبا کلام افزود: در ماجرای زلزله کرمانشاه، بنده، علی دایی و نرگس کلباسی و عده‌ای دیگر اقدام به جمع‌آوری پول برای زلزله زدگان کردیم. تصور بنده از گذاشتن شماره حسابم که اتفاقاً حسابی بودم که حقوقم به آن واریز می‌شد این بود که نهایتاً ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان به حسابم واریز شد، اما در ۴۸ ساعت حدود ۱ میلیارد تومان به حساب بنده واریز شد. دلیل این موضوع این است که مردم به حکومت بی‌اعتماد هستند که به جای واریز کردن پول به حساب هلال احمر یا کمیته امداد، پول خود را به حساب بنده یا امثال بنده واریز می‌کنند.

استاد دانشگاه تاکید کرد: در اوج جنگ تحمیلی امید و اعتماد مردم نسبت به الان بیشتر بود و به همین دلیل میزان فرار مغزها هم روز به روز بیشتر می‌شود و علت اصلی آن هم همین شکاف دولت و ملت است و باید این شکاف را از بین ببریم و شرط اصلی مداوا هم این است که بیماری خود را بپذیریم چراکه تا این موضوع را نپذیریم هرگز به سمت دکتر نخواهیم رفت.

وی ادامه داد: در حال حرکت به سمتی هستیم که سرمایه‌های اجتماعی را از دست می‌دهیم؛ لذا باید بپذیریم که دچار مریضی شده‌ایم و به فکر مداوای آن باشیم. این مشکلات در بخش‌های مختلف از جمله سیاسی، اقتصادی و اجتماعی وجود دارد و باید برای آن چاره‌اندیشی کنیم.

قدیری‌ابیانه در ادامه درباره لوازم مطالبه‌گری جامعه گفت: اتفاقاً مشکلی که در میان افکار عمومی وجود دارد این است که همه مطالبه‌گر هستند و گمان می‌کنند، ماهانه برای مثال لااقل ۱۰ میلیون تومان سهم آنان از صادرات نفت است، اما واقعیت چیزی است و آن اینکه به ازای هر ایرانی کلا ماهانه حدود ۱ و نیم بشکه تولید نفت ما هست و همه درآمدهای دولت ماهانه حدود ۴۶۲ هزار تومان سهم به ازای هر ایرانی هست.

این کارشناس مدیریت استراتژیک تأکید کرد: معتقدم انتقاد باید واقع‌بینانه، منصفانه، سازنده و حتی المقدور توأم با پیشنهاد باشد نه اینکه توام با تخریب باشد. همه نقش‌ها هم بر عهده حکومت نیست بلکه مردم باید با کار و تلاش و تولید و پرداخت مالیات، کشور خود را بسازند. البته این سخن بدین معنی نیست که حکومت مسئولیتی ندارد بلکه باید با پول‌ها و مالیات‌هایی که در اختیار دارد نسبت به سازندگی و پیشرفت کشور در حد امکانات اقدام کند.

قدیری‌ابیانه گفت: همه کشورها از موقعیت ترانزیتی خود سود می‌کنند اما ما داریم ضرر می‌کنیم چراکه سوخت در ایران یارانه ای و بسیار ارزان است و ما یارانه ای که بابت خودروهای عبوری می پردازیم بیشتر از حق ترانزیتی است که می گیریم. سوخت حتی به صورت انبوه به کشورهای دیگر هم قاچاق می‌شود. تا موضوع افزایش قیمت سوخت هم مطرح می‌شود صدای رسانه‌ها و حتی نمایندگان مجلس درمی‌آید.

زیباکلام در ادامه درباره راه‌کارهای مقابله با بی‌اعتمادی در جامعه گفت: برای مثالی درباره اعتماد عمومی باید به خاطره‌ای اشاره کنم. در روزهای پایانی قبل انقلاب که کارکنان نفت اعتصاب کرده بودند و مردم نفت نداشتند در محله ما حدود ۵۰۰ لیتر نفت آمده بود و بنا شد توزیع آن را اولویت‌بندی کنیم و اولویت اول هم با کسانی بود که مریض در منزل داشتند و اولویت دوم با کسانی بود که بچه شیرخواره داشتند‌. صبح روز بعد حتی یک نفر برای دریافت نفت نیامد چراکه مردم به انقلابیون اعتماد داشتند اما اگر الان همین شرط‌ها را بیان کنین و بگوییم که فردا در مسجد محله، بنزین توزیع می‌شود اکثر مردم می‌آیند و اعلام می‌کنند که ما دارای بیمار و بچه شیرخوار هستیم. این نشاند دهنده از بین رفتن اعتناد عمومی و شکاف دولت - ملت است که ما را به اینجا رسانده است.

قدیری‌ابیانه در ادامه بیان کرد: باید مسئولیت‌پذیر باشیم. یکی از نشانه‌های مسئولیت‌پذیری همین مثالی است که آقای زیباکلام زدند. مثال دیگر، همبستگی مردم برای حمایت از سیل‌زدگان سیل اخیر است لذا باید سعی کنیم بخشی از راه‌حل و نه بخشی از صورت مسئله باشیم.

تاریخ انتشار: ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۸